Βερλίγκα, Ροδόπη, Οίτη,  Σούδα. Οι φυσικοί θησαυροί της Ελλάδας και πως ΔΕΝ… τους προστατεύουμε

Βαθιά στην καρδιά των Ελληνικών βουνών κρύβεται ένας απίθανος, φυσικός κόσμος που καθώς βρίσκεται μακριά από τις ανθρωποκεντρικές δραστηριότητες, έδωσε στη φύση την ευκαιρία να δημιουργήσει με την πάροδο των χιλιετιών, το δικό της σπάνιο και μοναδικό απόθεμα βιόσφαιρας!

Copyright photo & text: Theo Athanasiadis &  Germaine Alexakis / Views Of Greece

Έκπληκτοι μένουν οι επιστήμονες βιολόγοι, ορνιθολόγοι, βοτανολόγοι όταν επισκέπτονται αυτές τις απρόσιτες, ορεινές περιοχές και ξεκλειδώνουν τα μυστικά τους ανακαλύπτοντας συνεχώς νέα είδη. Έτσι για να σχηματίσουμε μια αμυδρή εικόνα του απίστευτου οικολογικού πλούτου που διαθέτουν τα Ελληνικά βουνά, να αναφέρουμε πως μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί 1700 είδη και υποείδη χλωρίδας, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται πολλά τοπικά ενδημικά – δηλαδή φυτά που υπάρχουν μόνο στην ορεινή Ελλάδα και πουθενά αλλού στον κόσμο!  Συνολικά στον Ελλαδικό γεωγραφικό χώρο έχουν καταγραφεί 5.752 είδη χλωρίδας!  Πολλά από αυτά τα φυτά θεωρούνται φαρμακευτικά βότανα και πρόσφατα έχουν αναγνωρισθεί ως σημαντικά για την παγκόσμια φαρμακευτική βιομηχανία.

Για  να υπάρξει μέτρο σύγκρισης και να αντιληφθεί κανείς την ανεκτίμητη αξία των ελληνικών ορεινών οικοτόπων, να αναφέρουμε πως σε όλη τη Γερμανία με τα 357.386 km²  έκταση, υπάρχουν μόλις 2.400 χλωριδικά είδη.  Και σίγουρα δεν είναι μόνο η χλωρίδα. Είναι και η μοναδική, σπάνια πανίδα, αλλά και τα ανυπέρβλητα και ανέγγιχτα αισθητικά τοπία της χώρας μας. Όλα αυτά αποτελούν τον πραγματικό ανυπολόγιστο εθνικό, φυσικό μας πλούτο.

Βερλίγκα, εδώ γεννιέται ένας θεός

Από το βλάχικο χωρίο Χαλίκι το οποίο απέχει 70 χιλιόμετρα από την Καλαμπάκα, ξεκινά ένας πολύ δύσκολος, χωμάτινος, ανηφορικός δρόμος ο οποίος δρασκελίζει τις σάρες του βουνού Λάκμος (Περιστέρι). Κάποια στιγμή, ανάλογα βέβαια και με τον χειμώνα που έχει προηγηθεί, η οδική διαδρομή διακόπτεται από ένα βαθύ νεροφάγωμα, από μια κατολίσθηση, πιθανόν από μια ξεχασμένη έως και τον Ιούνιο χιονούρα. Τη συνέχεια αναλαμβάνουν τα πόδια. Έτσι ακολουθώντας το τραχύ μονοπάτι,  ο πεζοπόρος βρίσκεται να περπατά σε ανοιχτό τόπο που αγκαλιάζουν από παντού κορφές οι οποίες ξεπερνούν τα 2000 μέτρα.

Εδώ πίσω από τις ακρώρειες της Πίνδου, στη «Βερλίγκα» ή «Βρίγγα», σ’ ένα πρωτόγνωρο αλπικό τοπίο για τα μεσογειακά δεδομένα της Ελλάδας,  συντελείται ένα υπέροχο φυσικό θαύμα που δεν είναι άλλο από τη γέννηση του ποταμού Αχελώου (Ασπροπόταμος για τους ντόπιους) και θεού για τους αρχαίους Έλληνες! Σε ένα μικρό υψίπεδο τα πηγαία νερά που αναβλύζουν από «μάτια» στις γύρω πλαγιές σχηματίζουν κελαριστά γάργαρα ρυάκια που κάνουν κύκλους (στα βλάχικα «βρίγγα» σημαίνει κύκλος) στο καταπράσινο λιβάδι πριν καταλήξουν σε μια μικρή λίμνη – καταβόθρα. Εδώ το νερό χάνεται και εμφανίζεται αρκετά χαμηλότερα, κοντά στο χωριό Χαλίκι όπου ο ποταμός Αχελώος κάνει τα πρώτα του βήματα. Η ευρύτερη περιοχή είναι ενταγμένη στο διευρυμένο πρόσφατα Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Κοιλάδας Αχελώου, Αγράφων & Μετεώρων https://www.tzoumerka-park.gr

 Οίτη, πολύτιμο και άγνωστο οικοσύστημα

Το 1966 δημιουργήθηκε ο Εθνικός Δρυμός Οίτης με σκοπό την προστασία της πλούσιας σε ενδημικά είδη χλωρίδας, αλλά και του σπάνιου αγριόγιδου (Rupicapra rupicapra ssp. balcanica) το οποίο περιλαμβάνεται στην κατηγορία «Σχεδόν Απειλούμενα – Near Threatened» (NT) της Κόκκινης Λίστας Απειλούμενων Ειδών της Διεθνής Ένωσης Προστασίας της Φύσης IUCN. Το βαλκανικό αγριόγιδο θεωρείται από τα πιο απειλούμενα είδη στην Ευρωπαϊκή  ήπειρο και επιβιώνει σε πολύ μικρούς απομονωμένους πληθυσμούς στην Οίτη, στη Γκιόνα, στον Όλυμπο και στον Σμόλικα.

Επιπλέον στους ποικίλους ορεινούς οικοτόπους του Στερεοελλαδίτικου βουνού ζουν σπάνια και απειλούμενα είδη (σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ) όπως ο λύκος, το ζαρκάδι, η αρκούδα. Σύμφωνα με τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Οίτης, στο βουνό έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής 1.149 είδη και υποείδη φυτών (αρκετά από αυτά είναι ενδημικά), αλλά εκτιμάται –καθώς δεν έχει ερευνηθεί ακόμη μεγάλο μέρος του βουνού – ότι ξεπερνούν τα 1.250, δηλαδή περίπου το 1/5 της ελληνικής χλωρίδας!  Όχι άδικα λοιπόν, η Οίτη έχει καταξιωθεί ως «το βουνό των λουλουδιών». Περισσότερες πληροφορίες για το Εθνικό Πάρκο  www.oiti.gr

Ροδόπη, το φυσικό θαύμα του Λειβαδίτη 

Ξεκινώντας από την κωμόπολη της Σταυρούπολης (βρίσκεται επάνω στον οδικό άξονα που συνδέει την Ξάνθη  με τη Δράμα) θα προσεγγίσουμε το ορεινό χωριό Λειβαδίτης που φωλιάζει μέσα στα αρχέγονα δάση της Χαϊντούς, στην οροσειράς της Ροδόπης. Στη συνέχεια ακολουθώντας δασικό δρόμο θα καταλήξουμε στην αρχή του μονοπατιού για τον καταρράκτη Τραχωνίου ή Λειβαδίτη. Η πεζοπορική διαδρομή που θα μας φέρει στα ριζά του καταρράκτη είναι εύκολη και σημαδεμένη. Από το διαμορφωμένο σημείο θα δούμε τα νερά του να γκρεμίζονται με τρομερό πάταγο, κατακόρυφα, από  ύψος  60 περίπου μέτρων, χαρίζοντας πλούσια βλάστηση στις σχισμές των βράχων. Γύρω από  τον καταρράκτη υπάρχουν χώροι κατάλληλοι που βοηθούν τους επισκέπτες ν’ απολαύσουν το θέαμα με ασφάλεια. Η ευρύτερη περιοχή υπάγεται στον ορεινό όγκο της Ροδόπης, μιας επιβλητικής και δασωμένης οροσειράς που απλώνεται κατά μήκος των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων.

Η περιβαλλοντική οργάνωση  “Καλλιστώ” σε μελέτη που έχει εκπονήσει σχετική με το οικοσύστημα  της Κεντρικής Ροδόπης αναφέρει ότι το 60% των ειδών της χλωρίδας της Ευρώπης έχει καταγραφεί στη μεθοριακή οροσειρά. Επιπλέον εδώ, σε μια σχετικά μικρή γεωγραφική έκταση, συναντά κανείς όλες τις ζώνες βλάστησης της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, από τη ζώνη των αείφυλλων και πλατύφυλλων μέχρι τη μεσο-ευρωπαϊκή και σκανδιναβική ζώνη βλάστησης των ψυχρόβιων κωνοφόρων σημύδας και ερυθρελάτης!  Το ορεινό οικοσύστημα αποτελεί καταφύγιο για 211 σπάνια ή απειλούμενα είδη. Μάλιστα από τα 139 είδη πουλιών που έχουν εντοπισθεί εδώ, τα 97 είναι καταχωρημένα στο «Κόκκινο Βιβλίο» των απειλουμένων ειδών! Η περιοχή είναι ενταγμένη στο Εθνικό Πάρκο Οροσειρά Ροδόπης www.fdor.gr/

Η άγρια φύση της Σούδας και το φαράγγι του Παπαχρήστου

Μόνο προχωρημένη άνοιξη θα συνιστούσαμε να ακολουθήσετε τον μέτριας βατότητας χωματόδρομο που φεύγει βορειοδυτικά από τα Θεοδώριανα  και συνεχίζει προς τον αυχένα των Μελισσουργών. Στα 2 χιλιόμετρα  θα δείτε  την αρχή του μονοπατιού  από όπου και θα προσεγγίσετε  τον διπλό καταρράκτη  στη θέση Σούδα. Το μονοπάτι έχει καθαριστεί, έχει σηματοδοτηθεί, ενώ στα δύσκολα σημεία υπάρχει σκάλα και κουπαστή. Ο θέαμα του διπλού καταρράκτη που σκορπά τα νερά  του από ύψος 30 μέτρων είναι μοναδικό και ένα από τα πιο φαντασμαγορικά της Πίνδου. Τα παγωμένα νερά του ορεινού ποταμού Γκούρα  χτυπούν με ορμή και πάταγο στα βράχια και σχεδόν εξαερώνονται σαν πάχνη.  Εκατομμύρια δροσερές σταλαγματιές βρέχουν τα έλατα, τις πέτρες ολόγυρα και το χώμα δημιουργώντας μια μαγική ατμόσφαιρα . Ερχόμενοι από Άρτα, στην είσοδο  των Θεοδώριανων θα δείτε μια μικρή ξύλινη ταμπέλα που οριοθετεί το μονοπάτι για το φαράγγι του Παπαχρήστου γνωστό στους ντόπιους και ως «ρέμα του Μαρκς».

Πριν αρχίσετε περίεργους συνειρμούς να αναφέρουμε ότι η   ονομασία «Μαρκς» οφείλεται μάλλον σε παράφραση του μικρού ονόματος του Μάρκου Μπότσαρη  που βρήκε εδώ καταφύγιο μετά την πτώση του Σουλίου. Το μονοπάτι ως την κοίτη του ορεινού ρυακιού είναι σημαδεμένο, αλλά και εξαιρετικά απότομο.  Μάλιστα καθώς διασχίζει πυκνό ελατόδασος, ο πεζοπόρος, αν δεν έχει μαζί του κάποιον που να γνωρίσει τα κατατόπια, θα πρέπει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση και να παρακολουθεί τα ταμπελάκια που προσδιορίζουν τη σωστή πορεία, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να χαθεί. Φθάνοντάς στο ποτάμι το θέαμα είναι μοναδικό! Το γρήγορο νερό σχηματίζει μικρούς σκαλωτούς καταρράκτες που κυλούν ανάμεσα σε σμιλεμένα  βράχια, μέσα σε μια πανδαισία βλάστησης.  Ξεκουραστείτε σε αυτόν τον μικρό παράδεισο και ανακτήστε δυνάμεις καθώς η ανάβαση είναι έντονη και κουραστική. Πληροφορίες Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Αχελώου, Αγράφων Μετεώρων https://www.tzoumerka-park.gr/

Ελληνική φύση, προστασία για το «θεαθήναι»

Για την προστασία των οικοτόπων της χώρας, το ελληνικό δημόσιο έχει δαπανήσει από τη μεταπολίτευση και μετά, δεκάδες εκατομμύρια ευρώ προκειμένου να οριοθετήσει σε όλη την επικράτεια, περιοχές Νatura, Ζώνες Ειδικής Προστασίας, Εθνικούς Δρυμούς, Εθνικά και Θαλάσσια Πάρκα. Επιπλέον η χώρα μας, ως «σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος» έχει υπογράψει διεθνείς συμβάσεις όπως τη «Σύμβαση RAMSAR» για την προστασία των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων, τη «Σύμβαση της Βέρνης» για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, τη «Σύμβαση της Βόννης» για τη διατήρηση των αποδημητικών πουλιών που ανήκουν στην άγρια πανίδα. Αυτή βέβαια είναι η θεωρητική προσέγγιση των πράγματων. Ας προσγειωθούμε όμως αρκετά απότομα στη σύγχρονη και ζοφερή όπως εξελίσσεται νεοελληνική πραγματικότητα.

Δυστυχώς σήμερα, τα οικοσυστήματα  δέχονται τρομερές πιέσεις.  Το παράνομο κυνήγι και η λαθραλιεία θεωρούνται σχεδόν εθνικό σπορ, όπως επίσης και η λαθροϋλοτομία.  Άφθονοι δασικού τύπου δρόμοι διανοίγονται με απλές διαδικασίες και κατακερματίζουν τα οικοσυστήματα εξυπηρετώντας είτε τοπικά μικροσυμφέροντα, είτε μεταλλευτικές εταιρείες που εδώ και δεκαετίες ξεκοιλιάζουν συστηματικά τα βουνά. Σε έξαρση βρίσκεται η αλόγιστη λήψη αδρανών υλικών από τις όχθες των ορεινών ποταμών, η ανεξέλεγκτη συλλογή φαρμακευτικών φυτών, η εναπόθεση αποβλήτων, η οικοπεδοποίηση δασών και φυσικά οι πυρκαγιές.

Δυστυχώς και οι τέσσερεις περιοχές που σας παρουσιάζουμε σε αυτό το άρθρο, κινδυνεύουν άμεσα. Οι πηγές του Αχελώου (Βερλίγκα) από τη εγκατάσταση  δεκάδων αιολικών πάρκων, το Εθνικό Πάρκο Οίτης από τις μεταλλευτικές δραστηριότητες, αλλά και από την κατασκευή αιολικών πάρκων όπως επίσης και η οροσειρά  Ροδόπης. Τα Τζουμέρκα στο παρελθόν έχουν μπει στο στόχαστρο των κατασκευαστικών εταιρειών που σκοπεύουν να δημιουργήσουν μικρά υδροηλεκτρικά καταστρέφοντας τα πιο όμορφα ρέματα.

Το μέλλον του τουρισμού

Το Υπουργείο Τουρισμού, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού, οραματίζεται την ανάπτυξη του αγροτουρισμού, του ήπιου τουρισμού υπαίθρου, των εναλλακτικών, αθλητικών δραστηριοτήτων, προσδοκώντας  στην επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν, αλλά και στην ανάπτυξη και ανάδειξη μειονεκτικών περιοχών. Την ανάπτυξη αυτή οραματίζονται, σχεδιάζουν και υποστηρίζουν με θέρμη τοπικοί άρχοντες και ντόπιες κοινωνίες, όπως στο πρόσφατο παράδειγμα δημιουργίας του «Δικτύου Δήμων Περιοχής Πίνδου» με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη του παρθένου ορεινού περιβάλλοντος που θα ανοίξει θέσεις εργασίας και θα φέρει νέους ανθρώπους μόνιμα στο βουνό.

Το μοντέλο αυτό ήδη λειτουργεί με εξαιρετική επιτυχία σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και μάλιστα προσελκύει υψηλού επιπέδου τουρισμό. Όμως όλα αυτά για να συμβούν  θα πρέπει το φυσικό περιβάλλον να βρίσκεται σε άριστη κατάσταση και τα φαραωνικά έργα που σχεδιάζονται στα βουνά μας δεν συνηγορούν σε αυτό!

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κεφαλάρια και νερομάνες της Πίνδου

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

• greek mountains
• Βερλίγκα
• καταρράκτες
• Λειβαδίτης
• Οίτη
• Ροδόπη