Θεσσαλία, λίμνη Κάρλα, εδώ η φύση διδάσκει!

Οικοπεριηγήσεις, σε έναν τόπο με εξαιρετικά ενδιαφέρον παρελθόν που αν και τον ταλαιπώρησαν βάναυσα άστοχες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, θέλουμε να ελπίζουμε πως έχει μπροστά του ένα λαμπρό μέλλον.

Copyright photo & text: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Στα μέσα περίπου της απόστασης που χωρίζει τη Λάρισα από τον Βόλο, στο ανατολικό άκρο του Θεσσαλικού κάμπου, υπήρχε μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα μια αρχαία λίμνη, γνωστή με το όνομα Βοιβηίς.

Σε αυτήν τη λίμνη αναφέρονται πολλοί αρχαίοι συγγράφεις όπως ο Όμηρος, ο Ησίοδος, ο Ευριπίδης, ο Πίνδαρος, ο Στράβων. Κατά τον Μεσαίωνα επικράτησε η ονομασία λίμνη Κάρλα η οποία και παρέμεινε έως τις μέρες μας.

Η Κάρλα ήταν μια από τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας αφού κάλυπτε μια έκταση που σχεδόν άγγιζε τα 200.000 στρέμματα. Οι εισροές του νερού προέρχονταν από τις βροχοπτώσεις, την υπερχείλιση του Πηνειού και εν μέρει από τα παρακείμενα ρέματα του Μαυροβουνίου.

Παλιά Κάρλα, ένας ιδιότυπος τρόπος ζωής που χάθηκε…

Στις όχθες της Κάρλας, αναπτύσσονταν μικρές παραλίμνιες ανθρώπινες κοινότητες που συμβίωναν αρμονικά με αυτήν την ιδιότροπη, ρηχή λίμνη η οποία συνεχώς μετέβαλε τις όχθες της ανάλογα με τις βροχοπτώσεις του χειμώνα. Οι πληθυσμοί των παραλίμνιων οικισμών, στην πλειοψηφία τους ψαράδες, είχαν αναπτύξει έναν ιδιότυπο τρόπο ζωής που εναρμονιζόταν απόλυτα με το φυσικό περιβάλλον. Οι ψαράδες έστηναν καλαμωτές καλύβες πάνω στις όχθες και στις νησίδες και εκεί μέσα ζούσαν και ψάρευαν για εννέα συνεχόμενους μήνες, μακριά από τα σπίτια τους.

Την Κυριακή των Βαΐων επέστρεφαν στα χωριά τους, ώστε ν’ αφήσουν τα ψάρια να γεννήσουν και πηγαίναν πάλι στις καλύβες μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Το ενδιάμεσο αυτό διάστημα, απαραίτητο για ν’ αναπτυχθεί ο γόνος των ψαριών, το ονόμαζαν “απεργία”. Αυτός ο τρόπος ζωής σεβασμού και συμβίωσης με το υγρό στοιχείο και τα έμβια όντα του, συνεχιζόταν απαράλαχτα ίδιος για αιώνες μέχρι την οριστική αποξήρανση της Κάρλας η οποία ολοκληρώθηκε το 1962 με σκοπό η γη της να παραδοθεί προς καλλιέργεια σε ακτήμονες γεωργούς.

Κάρλα, η αποξήρανση

Με την αποξήρανση της Κάρλας χάθηκε ένας ολόκληρος παραλίμνιος πολιτισμός που σίγουρα σήμερα θα μπορούσε να αποκαλύψει πολλά εποικοδομητικά στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίον οι παλιοί κάτοικοι με τη λαϊκή τους σοφία, διαχειρίζονταν μακροχρόνια το φυσικό περιβάλλον. Έτσι οι ψαράδες έγιναν γεωργοί και ξεκίνησαν να παλεύουν με μια –όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε – άγονη γη.

Βέβαια με την αποξήρανση της Κάρλας δεν άλλαξε μόνον ο τρόπος ζωής των ανθρώπων, αλλά και όλων των άλλων πλασμάτων που ενδημούσαν σε αυτό το παραλίμνιο οικοσύστημα. Τα μεταναστευτικά πουλιά μάταια αναζητούσαν το γαλάζιο απάγκιο και τους πυκνούς καλαμιώνες όπου εδώ και αιώνες έστηναν τις φωλιές τους. Η λίμνη για πενήντα σχεδόν χρόνια υπήρχε μόνο στους παλιούς σχολικούς χάρτες και στη μνήμη των γεροντότερων.

Ο άνθρωπος επεμβαίνει στη φύση και πληρώνει το αντίτιμο

Η αποξήρανση της φυσικής υδάτινης δεξαμενής άλλαξε το μικροκλίμα της περιοχής που από εδώ και πέρα χαρακτηριζόταν από θερμότερα καλοκαίρια και σύντομους με ακραία φαινόμενα χειμώνες, ενώ σαν συνέπεια όλων αυτών προέκυψε η αναστάτωση της οικολογικής ισορροπίας της ευρύτερης Θεσσαλικής πεδιάδας, εξαιτίας της μείωσης των βροχών και της αποστράγγισης του υδροφόρου ορίζοντα .

Κάρλα, οι πρώτες σκέψεις για επανασύσταση της λίμνης

Στα τέλη του 20ου αιώνα ξεκίνησε μια σημαντική προσπάθεια αναδόμησης του λιμναίου οικοσυστήματος με σκοπό να ανασυνταχθεί ξανά η αρχαία λίμνη. Σήμερα η Κάρλα μετά από πολλές ταλαιπωρίες και αργοπορίες στα έργα, μοιάζει, να έχει αναγεννηθεί – έστω και σε μικρότερο μέγεθος – από τις… στάχτες της!!!  Οι στοχευμένες παρεμβάσεις από ειδικούς επιστήμονες απέδωσαν καρπούς και σιγά-σιγά τα υδρόβια πουλιά επανήλθαν ακολουθώντας τα αρχέγονα ένστικτά τους και έστησαν τις φωλιές τους στις τεχνητές νησίδες. Έτσι η Κάρλα θεωρείται και πάλι ως ένα από τα πλέον σημαντικά σημεία φωλιάσματος για δεκάδες είδη της φτερωτής πανίδας.

Υπήρξαν και αστοχίες…

Στα πρώτα χρόνια μετά την αναδημιουργία της υπήρχε κακός συντονισμός στη διαχείριση των υδάτων και κατά τους θερμούς θερινούς μήνες υποβαθμίστηκε έντονα η ποιότητα του νερού της λίμνης. Επιπλέον η μόλυνση με γεωργικά και βιομηχανικά απόβλητα που κατέληγαν στη λεκάνη της μέσω των παρακείμενων ρεμάτων, αλλά και η ύπαρξη μικρών παράνομων χωματερών κοντά στην όχθες της, επέτειναν τα προβλήματα. Μάλιστα πριν από επτά χρόνια είχαν παρατηρηθεί μαζικοί θάνατοι ψαριών, και πουλιών, ανάμεσά τους και ο αυστηρά προστατευόμενος αργυροπελεκάνος, λόγω δηλητηρίασής τους από κυανοτοξίνες που παράχθηκαν από τοξικά κυανοβακτήρια (είδη φυτοπλαγκτού).

Τα προβλήματα αυτά δείχνουν πλέον να επιλύονται μέσα από συντονισμένες δράσεις των εμπλεκομένων φορέων, καθώς όλοι έχουν αντιληφθεί ότι το ζητούμενο τελικά είναι η Νέα Κάρλα να συμβάλλει στην ευρύτερη περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής και όχι να αποτελέσει ένα ακόμη προβληματικό και ρυπογόνο ταμιευτήρα νερού -όπως τόσες άλλες πεδινές λίμνες- ο οποίος μάλιστα θα δημιουργεί μακροχρόνια προβλήματα τόσο στον Παγασητικό κόλπο, όσο και στον υδροφόρο ορίζοντα.

“Πράσινη ανάπτυξη” μια νέα απειλή για τον οικότοπο της Κάρλας

Βέβαια φαντάζει σαν οξύμωρο σχήμα το γεγονός ότι από τη μια το Ελληνικό δημόσιο δαπανά εκατομμύρια –και δικαίως – για την ανασύσταση, αποκατάσταση και διατήρηση ενός τόσο πολύτιμου υγροτόπου με πανευρωπαϊκή σημασία με δεσμεύσεις ως προς την προστασία της ορνιθοπανίδας και των οικοσυστημάτων της και από την άλλη να δίνει άδειες για ανάπτυξη βιομηχανικού τύπου αιολικών πάρκων (ΒΑΠΕ) στο γειτονικό όρος Μαυροβούνι που θα έχει σαν αποτέλεσμα να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην επιβίωση του οικοσυστήματος της φτερωτής πανίδας!

Η άγρια ζωή στην Κάρλα με αριθμούς

Στη λίμνη ζουν 14 είδη ψαριών και έχουν καταγραφεί 192 είδη πουλιών, εκ των οποίων 49 είδη υδρόβιων και 30 είδη αρπακτικών. Σημαντικό είναι ότι εδώ υπάρχουν δύο αποικίες αργυροπελεκάνων, ενώ η Κάρλα αποτελεί έναν από τους τέσσερις υγροτόπους στην Ευρώπη όπου φωλιάζουν και τα δύο είδη πελεκάνων (Αργυροπελεκάνος και Ροδοπελεκάνος). Δυστυχώς τα σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στο γειτονικό Μαυροβούνι θα δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα στις μετακινήσεις των πουλιών και αυτό είναι ένα γεγονός το οποίο δεν μπορεί να υποβαθμισθεί!

Η πρόσβαση στην Κάρλα

Με αφετηρία τη Λάρισα ή τον Βόλο και ακολουθώντας τον παλιό εθνικό δρόμο που συνδέει τις δυο θεσσαλικές πόλεις, εύκολα θα φτάσετε στις όχθες τις λίμνης. Περιμετρικά της Κάρλας υπάρχει ασφάλτινος δρόμος που συνδέει τα παρακάρλια χωριά και μπορείτε να τον ακολουθήσετε για να κάνετε τον γύρο της λίμνης (35 περίπου χλμ.). Αν δεν έχετε πολύ χρόνο στη διάθεσή σας πολύ ενδιαφέρουσα είναι η διαδρομή από το Στεφανοβίκειο έως τα Κανάλια που ήταν ανέκαθεν το σημαντικότερο χωριό της περιοχής. Σε πολλά σημεία της θα βρείτε τοποθεσίες –κυρίως στα αναχώματα- για να ατενίσετε το πανόραμα της λίμνης, αλλά και με ένα ζευγάρι κιάλια να παρατηρήσετε τα πουλιά που ζουν, αναπαράγονται και τρέφονται από τη λίμνη.

Επίσης αξίζει να περιμένετε ως το ηλιοβασίλεμα για να δείτε τον ήλιο να λούζει με τα πιο έντονα χρώματα την νεότευκτη λίμνη. Ένα άλλο επίσης εξαιρετικό σημείο θέας θα εντοπίσετε ακολουθώντας για λίγο τον δρόμο από Κανάλια προς Καμάρι. Στην είσοδο του χωριού Κανάλια θα επισκεφθείτε το βυζαντινό ναό του Αγ. Νικολάου (12ος αι), κτισμένος σε υπέροχο σημείο μέσα σε πλατανόδασος.

Περιοχή Κάρλας, αξίζει να επισκεφθείτε

Οπωσδήποτε θα πρέπει να επισκεφθείτε το νεόδμητο κτηριακό συγκρότημα όπου στεγάζεται το Εκθεσιακό Κέντρο Φυσικής Ιστορίας και Πολιτισμού Λίμνης Κάρλας και Μαυροβουνίου. Το Κέντρο είναι ανοικτό κάθε ημέρα από 10:00 π.μ. ως 15:00 μ.μ. για μεμονωμένους επισκέπτες και ολιγομελείς ομάδες. Επίσης κατόπιν συνεννόησης μπορείτε να επισκεφθείτε το Περιβαλλοντικό Κέντρο ενημέρωσης Στεφανοβικείου.

Μεγαλύτερες ομάδες επισκεπτών θα πρέπει πρώτα να έρθουν σε τηλεφωνική επαφή με την γραμματεία του Εκθεσιακού Κέντρου καθημερινά από 10:00 π.μ. ως 14:00 μμ. στο τηλέφωνο 24280 – 73856). Επίσης αξίζει να περάσετε και μια βόλτα από το Μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού Κάρλας που βρίσκεται και αυτό στο χωριό Κανάλια.

Διαμονή – φαγητό

Στην ευρύτερη περιοχή της Κάρλας δεν υπάρχουν ακόμη υποδομές για διαμονή και ο επισκέπτης θα πρέπει να μείνει στον Βόλο ή στην Λάρισα. Στα παρακείμενα στις όχθες χωριά λειτουργούν ψησταριές και στο χωριό Κανάλια στην πλατεία ταβέρνες και τσιπουράδικα.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Λίμνη Δύστου, το μικρό διαμάντι της Εύβοιας που απέχει μιάμιση ώρα από την Αθήνα.

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975). Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

 

• bird watching
• Θεσσαλία
• λίμνη Κάρλα
• περιηγήσεις
• πουλιά