Σαμαρίνα, ο θρύλος του Σμόλικα

Απόμερα χωριά κρυμμένα σε γκρεμοτόπια και δάση, βουερά ποτάμια, σκιερές ρεματιές,  χιονισμένες ακρώρειες… Σε τούτη την ιδιαίτερη γωνιά της Μακεδονικής γης κρύβεται όλη η μαγεία της άγριας φύσης, αλλά και η γοητεία των ορεινών βουκολικών κοινοτήτων με πολιτιστικές δομές ριζωμένες στα βάθη του χρόνου. Γνωρίστε την!!!

Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Copyright text: Germaine Alexakis/ Views Of Greece

Σαμαρίνα αγκαλιά με το χιόνι 

Το πιο γνωστό βλαχοχώρι της Πίνδου, η Σαμαρίνα, βρίσκεται κτισμένη σε ύψος από 1450 έως 1550 μέτρων   στις ανατολικές υπώρειες του Σμόλικα και μαζί με το επισης Βλάχικο χωριό Αετομηλίτσα του Γράμμου διεκδικούν τον τίτλο των  ψηλότερων χωριών της Ελλάδας. Ο Σμόλικας είναι το ψηλότερο βουνό  της Πίνδου (2637 μ. ύψος) και το δεύτερο μετά τον Όλυμπο ψηλότερο της Ελλάδας. Ο όγκος του μοιράζεται ανάμεσα στους νομούς Γρεβενών και Ιωαννίνων. Στις παρυφές του υπάρχουν πολλά χωριά αναμφίβολα όμως η Σαμαρίνα είναι το κεφαλοχώρι. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός της αγγίζει τους 5000 κάτοικους!  Τον υπόλοιπο χρόνο όμως τα μοναδικά ίχνη ζωής τα αφήνουν οι καμινάδες των ελάχιστων ξενώνων που σχεδόν ηρωικά τολμούν να λειτουργούν, ακόμα και μέσα στο «λευκό… αποκλεισμό» της βαρυχειμωνιάς!

Τα παιδιά της Σαμαρίνας…

Παλαιότερα εδώ ανθούσε μια δραστήρια ορεινή κοινότητα. Υπήρχαν βιοτεχνίες ξυλογλυπτικής, και κατεργασίας μαλλιού. Τα “παιδιά της Σαμαρίνας” όπως αποκαλεί τους σκληροτράχηλους κατοίκους το δημοτικό τραγούδι, με τα πρώτα κρύα έπαιρναν τα κοπάδια τους και κατηφόριζαν για τα χειμαδιά της Θεσσαλίας. Την άνοιξη μόλις το παχύ χορτάρι κάλυπτε τα βοσκοτόπια , επέστρεφαν πάλι στο χωριό. Μαζί με τους τσελιγκάδες έρχονταν και οι υλοτόμοι, οι τυροκόμοι, οι σαμαράδες, οι πεταλωτές…

Πολυπράγμονες Βλάχοι  

Οι Σαμαρινιώτες κυραντζήδες (αγωγιάτες) οδηγούσαν τα καραβάνια τους μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια της Πίνδου στις πόλεις, μεταφέροντας μαζί με τα εμπορεύματα και τον πολιτισμό των βουκόλων ορεσίβιων ξωμάχων. Για αιώνες συνεχιζόταν αυτό το ασταμάτητο πήγαινε- έλα, δυο φορές το χρόνο. Η προέλευση των κατοίκων αυτού του καθαρόαιμου βλαχοχωριού δεν έχει εξακριβωθεί. Σύμφωνα με μια εκδοχή Κουτσόβλαχοι μετοίκησαν εδώ από το βορρά, ενώ μια άλλη εκδοχή τους θέλει αυτόχθονες που εκλατινίστηκαν. Όπως και ν’άχει θεωρούνται από τα εκλεκτότερα τμήματα του ελληνισμού.

Πως θα στη Σαμαρίνα 

Μέσω της Εγνατίας οδού το πασίγνωστο Βλαχοχώρι απέχει μόλις 2 ½ ώρες από τη Θεσσαλονίκη (218 χιλιόμετρα). Από την Αθήνα θα χρειαστεί να καλύψετε 470 χιλιόμετρα μέσω Τρικάλων – Καλαμπάκας, περίπου σε 6 ώρες. Ερχόμενοι από τα Γρεβενά στο ύψος του χωριού Αλατόπετρα αφήνουμε πίσω το κομβόι των οχημάτων που τραβά για το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας και συντονιζόμαστε στις διαθέσεις του ασφαλτοστρωμένου πλέον δρόμου που ελίσσεται ανάμεσα σε δασωμένα διάσελα και γκρεμούς.

Προσπερνάμε τα  χωριά Αετιά, Φιλιππαίοι και καταλήγουμε στη Σαμαρίνα. (52  χλμ.  από  τα   Γρεβενά, όλα σε άσφαλτο). Από τη Σαμαρίνα ο  δρόμος προς τα  υπόλοιπα χωριά του Σμόλικα,  Φούρκα (14 χλμ.)  και Κεράσοβο (24 χλμ.) που βρίσκονται προς την πλευρά της Ηπείρου έχει ασφαλτοστρωθεί  όμως καθώς κινείται σε μεγάλα υψόμετρα (1500-1600 μέτρα) χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή μετά από χιονόπτωση καθώς δεν εκχιονίζεται συχνά.

Σαμαρίνα, η πρώτη θέαση κλέβει τις εντυπώσεις

Η πρώτη εικόνα της Σαμαρίνας από μακριά σε καθηλώνει καθώς βλέπεις ένα μεγάλο κεφαλοχώρι που κάποτε στις δόξες του ήταν μια ορεινή πολιτεία να απλώνει τις γειτονιές τους στη ραχη του Σμόλικα.!  Τα σπίτια στα ψηλότερα σημεία  ακουμπούν στις δασωμένες παρυφές του Σμόλικα, ενώ πιο πάνω   ξεπροβάλλουν οι χιονισμένες -ως αργά τον Μάη- ακρώρειες του δευτέρου σε ύψος βουνού της Ελλάδας.

Βέβαια από κοντά είναι εμφανής η αλλοίωση της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του οικισμού, αφού κάθε χρόνο κτίζονται νέες αμφιλεγόμενης αισθητικής κατασκευές. Ωστόσο η μεγαλόπρεπη εκκλησία της Παναγιάς -η μεγαλύτερη Βασιλική της Πίνδου- με το αιωνόβιο πεύκο να ριζώνει στο ιερό της, είναι το καμάρι των Σαμαρινιωτών και ένα από τα λίγα κτίρια που αναγνωρίζουν ακόμα οι παλιότεροι.

Η φύση του Σμόλικα είναι η  χαρά του φυσιολάτρη 

Ο τόπος γύρω από τη Σαμαρίνα είναι η χαρά του φυσιολάτρη καθώς τα βουνά και τα δάση  είναι ιδανικά για χαλαρή ορεινή πεζοπορία, αλλά και για δυνατές, γεμάτες συγκινήσεις ορειβατικές διαδρομές που απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και κατάλληλο χειμερινό εξοπλισμό. Οι πεζοπόροι θ’ ανακαλύψουν (πάντα με συνοδεία έμπειρου οδηγού) την άγνωστη «Βάλια Κίρνα» (Κοιλάδα του Διαβόλου) με τον όμορφο καταρράκτη της. Η «Άπα Σπινζουράτα» (Κρεμαστό νερό), όπως αποκαλούν στα βλάχικα οι ντόπιοι την περιοχή τους, είναι ένας από τους τελευταίους θύλακες ζωής του υπό εξαφάνιση αγριόγιδου.

Οι κάτοχοι τετρακίνητων οχημάτων εφόσον βέβαια συμβουλευτούν τους ντόπιους, μπορούν ακολουθώντας δύσβατους χωματόδρομους να πάνε μέχρι το Δίστρατο (17 χλμ.) προς την πλευρά της Κόνιτσας. Η διαδρομή προς  Φούρκα και στη συνέχεια προς Αγία Παρασκευή (Κεράσοβο) ο ασφάλτινος χρειάζεται μεγάλη προσοχή μετά από χιονόπτωση, καθώς δεν εκχιονίζεται συχνά, προβλήματα επίσης δημιουργεί όλο το χειμώνα και ο παγετός.

Πρόσβορο, Μεσολούρι, Δοτσικό, “άγονη γραμμή”

Αν θέλετε να ξεφύγετε από τα συνηθισμένα, μια θαυμάσια «low profile» διαδρομή είναι αυτή που ξεκινά από το χωριό Αλατόπετρα, περνά από το Πρόσβορο και ολοκληρώνεται στο χωριό Δοτσικό. Ανάμεσα στο Πρόσβορο και στην Αλατόπετρα βρίσκεται το όμορφο και άγνωστο γεφύρι του Γκαβού ή Νιδρούζι (19^ο  αι). Το χωριό Δοτσικό (υψόμ. 1100) είναι από τα πιο όμορφα των Γρεβενών και από τα λίγα στη χώρα που διασχίζεται από ένα ποτάμι. Εδώ θα δείτε το μικρό πέτρινο που συνδέει τις  παραδοσιακές γειτονίες. Από το Δοτσικό ένας σχετικά βατός χωματόδρομος (6 χλμ.) καταλήγει στον οδικό άξονα Φιλιππαίων – Σαμαρίνας.

Για σκι στη Βασιλίτσα 

Το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας είναι ένα από τα μεγαλύτερα της βόρειας Ελλάδας με χειμερινή περίοδο που ξεκινά συνήθως απο τα μέσα Νοέμβριου και ολοκληρώνεται  το Μάιο. Το σαλέ και οι εγκαταστάσεις βρίσκονται σε ύψος 1.750 μ. Το χιονοδρομικό διαθέτει 18  πίστες (22 χιλιομετρων) καθώς, ενώ τη μεταφορά των χιονοδρόμων έχουν αναλάβει 1 τριθέσιος, 1 διθέσιος 4 συρόμενοι και κι ένα baby lift. Τηλ. 24620-84100 www.vasilitsa.com

Παγωμένες λιμνούλες στη Βασιλίτσα

Γύρω από τις κορφές τις Βασιλίτσας ή στα χαμηλότερα υψώματα του Σμόλικα, ξεπετάγεται μέσα από δάση μαύρης  πεύκης, μια μαγευτική συστάδα μικροσκοπικών αρχέγονων λιμνών, υπολείμματα της εποχής των παγετώνων. Οι υγρές αυτές κηλίδες, αν και συναντώνται σε   χαμηλότερο  υψόμετρο από εκείνο των διάσημων Δρακολιμνών  του Σμόλικα και της Τύμφης, είναι εξίσου όμορφες.

Στα νερά τους αναπαράγονται  οι  αλπικοί  βουνοτρίτωνες (Mesotriton  alpestris  veluchiensis),  τα “δρακάκια”  της  ελληνικής  λαογραφίας, ενώ στα  ρηχά,  λασπώδη  σημεία κολυμπούν αρκετές  στικτές  νεροχελώνες  (ένα  από  τα  δυο  είδη  που  ζουν στα  ελληνικά  γλυκά  νερά  -το  άλλο  είναι  η  γραμμωτή  νεροχελώνα-). Επίσης αναπαράγονται  σε  μεγάλους  αριθμούς  2  είδη  βατράχων.  Τώρα οι μικρές λίμνες πιθανόν να είναι χιονισμένες, ωστόσο κάθε εποχή του χρόνου το τοπίο μοιάζει παραμυθένιο αφού στα ασάλευτα νερά τους καθρεφτίζονται οι χιονισμένες κορφές των βουνών.

Τσούριακας, ένας… “high tech” καταρράκτης 

Ανάμεσα στα χωριά Αετιά και Αλατόπετρα δεσπόζει ο απόκρυφος βράχος του βουνού Τσούριακας (κορφή 1340 μέτρα υψ.) . Εδώ στην αγκαλιά ενός μικρού αλλά εξαιρετικά απόκρημνου φαραγγιού, γκρεμίζεται από ύψος 40 μέτρων ένας πανέμορφος καταρράκτης. Δυστυχώς η κοίτη του δεν έχει πλέον μόνιμη ροή αφού τα νερά του χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες ενός μικρού υδροηλεκτρικού εργοστασίου. Όμως αυτό δεν πρέπει να σας πτοήσει. Ενώ εσείς θα κατηφορίζετε το μονοπάτι για να φτάσετε στον εξώστη που προσφέρει θέα στο φαράγγι, θα ενεργοποιηθούν οι αισθητήρες κίνησης (!) που έχουν τοποθετηθεί εδώ και σε λίγα λεπτά θα ξεκινήσει το νερό να ρέει βουερά με ορμή και με αφάνταστη δύναμη να γκρεμίζεται από τα βράχια. Ίσως πρόκειται για τον πρώτο “high tech” καταρράκτη της Ευρώπης, όσο διφορούμενο και αν ακούγεται αυτό!

Αλατόπετρα

Παλιά ονομαζόταν Τούζι που στα τουρκικά σημαίνει αλάτι. Στο ύψωμα Καστρί  έχουν ανασκαφεί υπολείμματα αρχαίου οικισμού και μακεδονικών ναών. Χαρακτηριστικές είναι οι αιωνόβιες βελανιδιές και το ξωκλήσι των Αγ. Θεοδώρων –κτίσμα του 1914– με τη θαυμάσια θέα που έχει θεμελιωθεί πάνω σε αρχαίο τείχος.

Φιλιππαίοι 

Εδώ κατέφυγαν αρκετοί Σουλιώτες και Μεσολογγίτες μετά την καταστροφή της πόλης τους από τις στρατιές του Ιμπραήμ. Ακόμη, ο θρύλος θέλει στην περιοχή να βρίσκεται ένα από τα παλάτια του βασιλιά Φιλίππου, ενώ στην Τουρκοκρατία το κοντινό χωριό Μεσολούρι ήταν τσιφλίκι του Αλί-Πασά.

Οι ήρωες του 1940 και το ύψωμα Αννίτσα 

Αρχές Νοέμβρη του 1940. Η επίλεκτη Τρίτη Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια» επιχείρησε να διεισδύσει στην Πίνδο. Στα υψώματα της Πίνδου ανάμεσα στη Σαμαρίνα,  Φιλιππαίους, Δίστρατο  μια Ελληνική μικρή στρατιωτική μονάδα στελεχωμένη κυρίως από άνδρες των γειτονικών χωριών, όχι μόνο απέκρουσε την επίθεση, αλλά υποχρέωσε τους Ιταλούς να υποχωρήσουν άτακτα προς την περιοχή της Κόνιτσας.  Σε ανάμνηση του γεγονότος κτίστηκε το σύγχρονο μνημείο στο ύψωμα “Αννίτσα” στα 1728 υψόμετρο.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κεράσοβο – Φούρκα, ονειρεμένη ανάβαση στο Σμόλικα

Overland,  περιπέτειες με ασφάλεια στην Πίνδο

Αν θέλετε να προσεγγίσετε τη Κοιλάδα της Βάλια Κίρνα και τον καταρράκτη της, ν’ ανεβείτε στη Δρακολίμνη του Σμόλικα ή να περιηγηθείτε με ειδικά οχήματα 4χ4 στ’ αγριοτόπια του Σμόλικα μαζί μ’ έμπειρους συνοδούς βουνού, μπορείτε να έρθετε σε επαφή με το Γραφείο Οδηγών Άγριας Φύσης, OVERLAND  που δραστηριοποιείται με απόλυτη ασφάλεια στην περιοχή εδώ και 30 χρόνια τηλ. 24620-85032,  http://overlandpindos.gr

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

 Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

 Copyright text: Germaine Alexakis/ Views Of Greece

 “Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

 

• 4x4
• greek mountains
• pindos
• village
• Γρεβενά
• Σαμαρίνα
• ψηλότερο χωριό