Road trip στην άγνωστη ορεινή καρδιά της Δυτικής Μακεδονίας. Κλεισούρα, Βλάστη, Σισάνι, Νάματα,  Εράτυρα, Σιάτιστα.

Από τη Βλαχοκλεισούρα στην ορεινή Βλάστη και από εκεί μέσω της κοιλάδας του ποταμού Μύριχου και την ονομαστή Εράτυρα, καταλήγουμε στην τρανή Σιάτιστα. Πενήντα συναρπαστικά χιλιόμετρα στις πλαγιές των βουνών Μουρίκι και  Σινιάτσικου  (Άσκιου).

Ένα οδοιπορικό αφιερωμένο σε όσους αισθάνονται ταξιδευτές κι όχι τουρίστες, σε εκείνους που επιδιώκουν να ξεφεύγουν από τα γνωστά μονοπάτια και αναζητούν το αυθεντικό και όχι το χιλιοειπωμένο.

Ας αφήσουμε τους υπολοίπους να σχηματίζουν ουρές χιλιομέτρων στην ανάβαση προς τα πασίγνωστα χιονοδρομικά κέντρα και να μποτιλιάρονται στα διάσημα ορεινά θέρετρα.

Εμείς, θα προετοιμαστούμε σε αυτό το οδοιπορικό μας, για μαγικές μοναχικές διαδρομές που θα μας οδηγήσουν σε παραδοσιακά χωριά, αδιαπέραστα δάση, μαγευτικές λιμνούλες και ορεινά ποτάμια.

Φύγαμε λοιπόν για την ορεινή καρδιά της Δυτικής Μακεδονίας, για ένα διαφορετικό ταξίδι που επιφυλάσσει απρόσμενες εκπλήξεις σ’ έναν  υπέροχο τόπο με συναρπαστικούς ανθρώπους, όπου φύση και ιστορία παίζουν παράξενα παιχνίδια.

Η περιήγηση ξεκινά από την Κλεισούρα Καστοριάς

Η Κλεισούρα είναι ένα από τα πιο ονομαστά βλάχικα χωριά της Ελλάδας. Βρίσκεται κοντά στην Πτολεμαΐδα και απέχει μόλις 30 χλμ. από την Καστοριά, 65 από τη Φλώρινα, 160 από τη Θεσσαλονίκη μέσω Εγνατίας οδού, ενώ από την Αθήνα 540 χλμ. μέσω Λάρισας – Κοζάνης. Η ορεινή πολίχνη απλώνει τις τέσσερεις γειτονιές της σε υψόμετρο από 1100 έως 1250 μέτρα, ψηλά στις δασωμένες πλαγιές του βουνού Μουρίκι και αποπνέει έντονο άρωμα αρχοντιάς και παλιοκαιρίτικης μεγαλοπρέπειας.

Κλεισούρα, περασμένα μεγαλεία

Το χωριό, γνωστό και σαν Βλαχοκλεισούρα ήταν ένα σπουδαίο, ακμάζον κεφαλοχώρι όπου ζούσαν περισσότερες από 1000 οικογένειες και ευημερούσε κυρίως σαν διαμετακομιστικός σταθμός των καραβανιών στα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εκτός από το εμπόριο, οι Κλεισουριώτες ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία και την επεξεργασία της γούνας, ενώ ονομαστά ήταν και τα σχολεία τους.

Σήμερα ενδιαφέρον παρουσιάζει το Εθνολογικό – Λαογραφικό Μουσείο Κλεισούρας όπου εκθέτονται παραδοσιακές φορεσιές, όπλα του μακεδονικού αγώνα, υφαντά, φωτογραφίες, ιστορικές εκδόσεις. Χαμηλότερα από το χωριό θα δούμε το μοναστήρι της Θεοτόκου,  κτισμένο τον 15ο αιώνα. Υπέροχες είναι οι σύντομες βόλτες και οι πιο μακρινοί περίπατοι που οδηγούν σε διάφορες εξοχικές τοποθεσίες και ξωκλήσια. Στην Κλεισούρα λειτουργεί ξενώνας και παραδοσιακές ταβέρνες.

Οδηγώντας μέσα από δάσος οξιάς προς την πανέμορφη Βλάστη

Από την Κλεισούρα υπάρχει ένας νεοστρωμένος ασφάλτινος δρόμος που δρασκελίζει  τις πλαγιές του κατάφυτου με οξιές βουνού Μουρίκι – σε υψόμετρο από 1200 έως 1400 μέτρα -και καταλήγει μετά από 15 χλμ. στο μεγαλοχώρι της Βλάστης. Η Βλάστη υπάγεται στον νομό Κοζάνης και είναι κτισμένη σε ύψος 1200 μέτρων σε μια πυκνοδασωμένη, μασχάλη του βουνού που συνδέει το Άσκιο όρος με το Μουρίκι. Το παλιό όνομα του οικισμού ήταν Mπλάτσι ή Βλάτσι. Επί τουρκοκρατίας υπαγόταν διοικητικά στην σουλτανομήτορα, γεγονός που του εξασφάλισε αρκετά προνόμια. Κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν αρχικά η κτηνοτροφία.

Το κτηνοτροφικό κεφαλοχώρι της Βλάστης

Τον 19ο αιώνα το Μπλάτσι μετεξελίχθηκε σε ένα από το μεγαλύτερα τσελιγκάτα των Βαλκανίων. Λειτουργούσαν τυροκομεία και μικρές οικοτεχνίες επεξεργασίας μαλλιού, υφαντουργεία και εργαστήρια αργυροχοΐας. Παράλληλα πολλοί Μπλατσιώτες ήταν έμποροι και διατηρούσαν αντιπροσωπείες στη Βιέννη, στο Βουκουρέστι, στο Βελιγράδι και στην Κων/πολη. Δυστυχώς οι βαλκανικοί πόλεμοι, ο Β.Π. Πόλεμος και ο Εμφύλιος διέλυσαν τη μικρή οικονομία της δραστήριας ορεινής κοινότητας οδηγώντας τους περισσοτέρους κατοίκους στα μεγάλα αστικά κέντρα (κυρίως Θεσσαλονίκη), αλλά και στο εξωτερικό.

Σήμερα η παραδοσιακή Βλάστη προσπαθεί  να ανακάμψει κυρίως με την παραγωγή ποιοτικών τυροκομικών προϊόντων, την αναβίωση παραδοσιακών εθίμων, αλλά και με την ανάδειξή της ως ορεινού προορισμού. Υπάρχουν ξενώνες, καφέ και ταβέρνες. Περισσότερα για τη Βλάστη https://vlasti.gr/

Διασχίζοντας την μαγευτική κοιλάδα του ποταμού Μύριχου φτάνουμε στο Σισάνι

Από τη Βλάστη ο  δρόμος με έντονες κατηφορικές στροφές φεύγει νοτιοδυτικά (8χλμ.) προς το αγροτικό χωριό Σισάνι. Λίγο έξω από τη Βλάστη αξίζει να σταματήσετε σε κάποιο πλάτωμα και να απολαύσετε την πανώρια θέα που ξανοίγεται προς την κοιλάδα του ποταμού Μύριχου. Στις όχθες του απλώνεται το χωριό Σισάνι που είναι πασίγνωστο στη Μακεδονία για την παραγωγή ποιοτικών φασολιών.

Σε δασωμένο λόφο κοντά στο χωριό έχουν ανασκαφεί ερείπια  του μεγαλόπρεπου επισκοπικού βυζαντινού ναού, της παλαιάς μητρόπολης του Σισανίου (11ος αι.). Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος,  τηλ. 24610 – 98800. Το Σισάνι διαθέτει υποδομές για διαμονή και φαγητό.

Ψηλά στις κρυστάλλινες πηγές του χωριού Νάματα

Από το Σισάνι ανηφορίζοντας τον ασφάλτινο δρόμο για 8 χιλιόμετρα πάνω στις δασωμένες παρυφές του Άσκιου όρους  και σε υψόμετρο 1100 μέτρων, θα συναντήσετε  τον ορεινό οικισμό Νάματα  (παλιότερα Πιπιλίστα) που οφείλει το όνομά του στα άφθονα πηγαία νερά που αναβλύζουν παντού από τα σπλάχνα του βουνού (νάμα=πηγή).

Ζητήστε να  σας υποδείξουν το μονοπάτι που οδηγεί στο σπηλαιοβάραθρο της Δρακότρυπας  με το οποίο συνδέεται ο λαϊκός μύθος του δράκου που ζούσε εδώ! Τα Νάματα έχουν έναν υπέροχο δημοτικό ξενώνα και λειτουργεί ταβέρνα.

Επόμενη στάση η παραδοσιακή Εράτυρα

Δεκαπέντε  χιλιόμετρα από το Σισάνι και αφού απολαύσουμε τη θαυμάσια διαδρομή πλάι στις κατάφυτες όχθες της λιμνούλας που σχημάτισε ο ποταμός Μύριχος θα φτάσουμε εύκολα στο αρχοντικό κεφαλοχώρι της Εράτυρας (παλιά Σέλιτσα). Η Εράτυρα  που θεωρείται χαρακτηριστικό  δείγμα Μακεδονίτικης πόλης, κουρνιάζει  σε πλάτωμα που αγκαλιάζουν οι κορφές του όρους  Άσκιο ή Σινιάτσικο σε υψόμετρο 800 μ.

Εντύπωση προκαλούν τα παλιά δίπατα σπίτια και οι κρήνες με το γάργαρο νερό. Ξεχωριστή αναφορά θα πρέπει να γίνει για τη σημαντική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου το καμάρι της Εράτυρας, κτίσμα του 1874 με το καμπαναριό – ρολόι που έχει ύψος 25 μέτρα, επίσης ο επισκέπτης θα πρέπει να προσέξει το λεπτοδουλεμένο επίχρυσο τέμπλο και τις  αξιόλογες αγιογραφίες που κοσμούν το εξωτερικό του ναού.

Αν έχετε χρόνο περιηγηθείτε  στις παραδοσιακές της γειτονιές όπου διασώζονται ακόμη αρκετά πέτρινα αρχοντικά του 18^ου και 19^ου αιώνα όπως του Λαζαρίδη, του Παπαθεοδώρου, του Μήλιου, του Δελήβαση και επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο. Περισσότερα για την σημαντική Εράτυρα https://eratyra.gr/

Τελικός προορισμός η τρανή Σιάτιστα με τα πανώρια αρχοντικά

Αφήνουμε την Εράτυρα  και οδηγώντας για δεκατρία χιλιόμετρα κατευθυνόμαστε  στη Σιάτιστα, ενός σημαντικού αστικού κέντρου που δυστυχώς λόγω τον άκομψων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων των προηγούμενων δεκαετιών έχει χάσει την αρχική του λάμψη. Ωστόσο, πίσω από τα κτήρια της σύγχρονης πολεοδομικής αισθητικής, είναι ακόμα ορατό το γνήσιο πρόσωπο μιας μακεδονίτικης αρχοντικής πολιτείας.

Οι παλιοί Σιατιστινοί  καταπιάστηκαν αρχικά με τη  γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ λειτούργησαν και μικρές βιοτεχνίες.  Αργότερα -λόγω του τοπικού κλίματος- όλο και περισσότεροι ξεκίνησαν να ασχολούνται με την αμπελουργία, καθιστώντας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα τη Σιάτιστα, μια από τις σημαντικότερες αμπελουργικές περιοχές της Ελλάδας. Παράλληλα, ιδιαίτερα προσοδοφόρα αποδείχθηκε η επεξεργασία δέρματος και γούνας που γινόταν από  μικρές οικοτεχνίες.

Σύντομη περιήγηση στα σημαντικότερα αξιοθέατα της Σιάτιστας

Η Σιάτιστα χωρίζεται στις συνοικίες Χώρα και Γεράνεια  όπου ξεχωρίζουν τα αρχοντικά της Πούλκως, του Νερατζόπουλου, του Κανατσούλη, του Μανούση, του Πουλκίδη, της κυρά Σανούκως, του Τσιότσιου, του Τζιούρα, του Μαλιόγκα.  Πληροφορίες για να μάθετε ποιά αρχοντικά είναι επισκέψιμα στο τηλέφωνο 24650-22800.

Περπατήστε για λίγο στην κεντρική πλατεία της Γεράνειας και στους γύρω πεζόδρομους  και επισκεφθείτε την εκκλησία της  Αγίας Παρασκευής (1677) με το λεπτοδουλεμένο επίχρυσο τέμπλο. Να πάτε  ως το  μοναστήρι του Αι Λιά  που δεσπόζει σε κοντινό ύψωμα  για να δείτε τις πολύτιμες αγιογραφίες.  Στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Δημητρίου λειτουργεί το  εκκλησιαστικό Μουσείο.

Από τη Σιάτιστα εύκολα θα βγείτε στην Εγνατία οδό και θα συνεχίσετε τόσο προς Ιωάννινα,  Ηγουμενίτσα, όσο και προς Κοζάνη, Γρεβενά, Θεσσαλονίκη. Στη Σιάτιστα υπάρχουν εξαιρετικές επιλογές για καλό φαγητό και ξενώνες – ξενοδοχεία.

Η δήθεν «Πράσινη Ανάπτυξη» των πολυεθνικών καταστρέφει το θρυλικό Άσκιο όρος

Το Άσκιο όρος ή  Σινιάτσικο, με την ψηλότερη κορφή του να αγγίζει τα  2.111 μέτρα, είναι ορατό από όλο το υψίπεδο της Δυτικής Μακεδονίας.  Ένα μεγάλο μέρος του βουνού είναι απογυμνωμένο από βλάστηση, κυρίως προς την πλευρά της Σιάτιστας. Τα ομορφότερα δασικά οικοσυστήματα, τα συναντάμε στο σημείο όπου το Άσκιο συνδέεται με τον ορεινό όγκο του βουνού Μουρίκι, στο ύψος των χωριών Σισανίου, Βλάστης και Ναμάτων.

Η πανίδα του βουνού είναι πλούσια και περιλαμβάνει τα μεγάλα θηλαστικά όπως η αρκούδα, ο λύκος και το ζαρκάδι. Δυστυχώς και εδώ η αιολική βιομηχανία έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια της με γιγαντιαίων διαστάσεων ανεμογεννήτριες, διανοίξεις νέων δρόμων σε απάτητες κορυφογραμμές και εκατοντάδες χιλιόμετρα καλωδίων και πυλώνων υψηλής τάσης. Το Άσκιο αλλάζει για πάντα και βλέποντας αυτά τα φαραωνικά έργα, ακόμη και ο πλέον αδαής και ευκολόπιστος αντιλαμβάνεται ότι  δεν συνάδουν με τον προσανατολισμό των ντόπιων κοινωνιών για ήπια τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Επτά μαγευτικές λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας

Copyright photo & text: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

• Road trip Μακεδονία
• Βλάστη
• Εράτυρα
• Κλεισούρα
• Νάματα
• Σιάτιστα
• Σισάνι