Τα παραδοσιακά γεφύρια των Γρεβενών, ανακαλύψτε τα!

Σε έναν από τους πιο ενδιαφέροντες ορεινούς νομούς της Ελλάδας θα αναζητήσουμε μέσα από τα μονοπάτια του παρελθόντος μερικά από τα ομορφότερα πετρογέφυρα  της ορεινής Ελλάδας. 

 …Το καραβάνι με τα φορτωμένα μουλάρια τραβά σιωπηλά το δρόμο του διασχίζοντάς το σκοτεινό δάσος. Οι βοηθοί του κυρατζή (αγωγιάτη) είναι σε εγρήγορση. Mε φωνές και σφυρίγματα κρατούν τα ζώα στη σειρά αποφεύγοντας τα κακοτόπια και τα στραβοπατήματα. Κάποια στιγμή η αλλόκοτη αυτή παρέα φτάνει μπροστά στο φουσκωμένο και αδιάβατο από τις βροχές, ποτάμι. Ο αγωγιάτης με το παρουσιαστικό στρατηγού που διευθύνει τον στρατό, δίνει την εντολή «τραβάμε για το γεφύρι…». Ζώα και οδηγοί ακολουθούν το πρόσταγμα χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Σε λίγο  το καραβάνι στέκεται εμπρός στο μεγάλο πέτρινο γεφύρι που τραντάζεται συθέμελα από τον  όγκο του νερού καθώς αυτό κτυπά ανελέητα τη βάση του, αλλά αντέχει… Αυτή εξάλλου είναι και η δουλειά του, κτισμένο με πέτρες διαλεχτές από τον πρωτομάστορα που το σήκωσε με μαεστρία. Ο αγωγιάτης ελέγχει το βάθρο,  αν οι αρκάδες είναι σταθερές,  τις βάσεις,  τα ανακουφιστικά τόξα,  τους πρόβολους του γεφυριού και αφού βεβαιωθεί ότι όλα είναι εντάξει δίνει την εντολή στο μπουλούκι ανθρώπων και ζώων  να το διαβεί και να συνεχίσει την πορεία του.

Αν φυσούσε δυνατός άνεμος το καμπανάκι που υπήρχε στην κορφή του τόξου θα προειδοποιούσε ότι η διάβαση είναι επικίνδυνη και θα έπρεπε όλοι να περιμένουν μέχρι να κοπάσει η κακοκαιρία. Σε λίγο τα πέταλα των μουλαριών χτυπούν ρυθμικά στις πέτρες του γεφυριού και σιγά- σιγά το καραβάνι περνά απέναντι…

Μνήμες από μια όχι και τόσο μακρινή εποχή 

Οι εικόνες αυτές μπορεί να μοιάζουν ξεχασμένες, ίσως πια να  τις βλέπουμε μόνο σε ντοκιμαντέρ που αφορούν τους πιο απόμερους τόπους του πλανήτη,  όμως πριν μερικές δεκαετίες αποτελούσαν τη μόνη πραγματικότητα στις μετακινήσεις που γίνονταν στον τραχύ βουνίσιο κόσμο της Πίνδου, καθώς έλειπε παντελώς το οδικό δίκτυο.

Τα καραβάνια για αιώνες μετέφεραν εμπορεύματα, εμβάσματα, επιστολές, αλλά και ανθρώπους από τα πολυπληθή -εκείνη την εποχή- ορεινά χωριά,  στις πόλεις του κάμπου, αλλά και ακόμη παραπέρα στις μεγαλουπόλεις της Βλαχιάς και του  Δούναβη,  σε  τόπους όπου τότε ζούσαν πολλοί εύποροι ξενιτεμένοι. Δυο μεγάλους φόβους είχε πάντα ο αγωγιάτης. Ο ένας ήταν οι ληστές, αλλά αυτούς τους πάλευε γιατί η ομάδα του αποτελούνταν από σκληροτράχηλους άνδρες, ψημένους στις μάχες. Ο άλλος, ο ανομολόγητος, που τον κρατούσε μόνο για τον εαυτό του, ήταν μήπως η κακοκαιρία είχε χαλάσει το γεφύρι, γιατί γνώριζε καλά πως το οργισμένο ποτάμι δεν αστειεύεται.

Το οδικό δίκτυο των βουνών

Ποτάμια, φαράγγια και γκρεμοί λοιπόν, ήταν τα κύρια εμπόδια που δυσκόλευαν τις μετακινήσεις των ορεινών χωριών με τον «έξω κόσμο». Τον τραχύ όγκο της Πίνδου διέτρεχε ένα λαβυρινθώδες σύστημα μουλαρόδρομων που υποστηρίζονταν από εκατοντάδες μικρά και μεγαλύτερα γεφύρια. Σήμερα στην περιοχή του νομού Γρεβενών συναντάμε μερικά από τα πιο όμορφά και καλοδιατηρημένα γεφύρια της Ελλάδας απομεινάρια εκεινής της όχι και τόσο μακρινής εποχής. Κάποια από αυτά είναι ήδη αρκετά γνωστά,  κάποια άλλα, καθώς κρύβονται μακριά από το σύγχρονο οδικό δίκτυο, αξίζει να τα  αναζητήσουμε.

Το γεφύρι του Ζιάκα

Πηγαίνοντας από τα Γρεβενά προς το χωριό Ζιάκας του Όρλιακα,  η πορεία σας θα διασταυρωθεί με τον ορμητικό Σταυροπόταμο. Σε αυτό το σημείο αξίζει μια ολιγόλεπτη στάση για να δείτε το κομψό μονότοξο γεφύρι του Ζιάκα, γνωστό και ως «Τουρκογέφυρο» (19ος αι).  Εδώ έγινε φονική συμπλοκή μεταξύ του Γιαννούλα Ζιάκα -αδερφού του Θεόδωρου Ζιάκα- ήρωα της εξόδου του Μεσολογγίου και των Τούρκων. Μάλιστα οι τάφοι που έχουν βρεθεί σε μικρή απόσταση εικάζεται ότι ανήκουν στους νεκρούς εκείνης της μάχης

Το γεφύρι της Πορτίτσας

Θα πάτε στο χωριό Σπήλαιο και από την πλατεία του χωριού θα δείτε  ένα τσιμεντένιο δρόμος που κατηφορίζει για 7 χιλιόμετρα ως την είσοδο του φαραγγιού όπου στέκεται το μονότοξο πέτρινο γεφύρι. Το γεφύρι της Πορτίτσας κτίστηκε πιθανόν στα μέσα του 19ου αιώνα, δίνοντας διέξοδο στην ανάμεσα στα χωριά Σπήλαιο, Μοναχίτι, Τρίκωμο.  Το γεφύρι αυτό χρησιμοποιούσαν και οι τσελιγκάδες όταν μετακινούσαν τα κοπάδια τους από τα χειμαδιά στα ορεινά λιβάδια. Σε αυτό το σημείο το ποτάμι εγκλωβίζεται στο στενό άνοιγμα του βράχου και στριφογυρνά με δύναμη καθώς παλεύει με ορμή για να βρει διέξοδο στη θέση «Καρούτες», κοντά στο χωριό Τρίκωμο.

Το γεφύρι του Κλέφτη ή της Λιάτισας

Στο φαράγγι του Όρλιακα, κοντά στο χωριό Σπήλαιο συναντάμε το μονότοξο γεφύρι της Λιάτισας. Καθώς μοιάζει με φυσική προέκταση του βράχου, ξεφεύγει εύκολα την προσοχή του ματιού γεφυρώνοντας με το πέτρινο βήμα του δύο απότομες κόχες  του φαραγγιού, πάνω από τον ρέμα του Βελονιά (παραπόταμος του Βενέτικου ). Η τοποθεσία είναι  γνωστή στους ντόπιους ως “πήδημα του κλέφτη”. Η παράδοση  έχει συνδέσει αυτό το όνομα με την ιστορία του κλεφτόπουλου που προσπαθώντας να γλιτώσει από τους Τούρκους αναγκάστηκε να τολμήσει το πήδημα του φαραγγιού. Αφού γλίτωσε, έκτισε σε αυτό το σημείο ένα γεφύρι, εκπληρώνοντας έτσι το τάμα του. Σήμερα δυστυχώς η τοπιογραφία έχει αλλοιωθεί σημαντικά από τη δημιουργία ενός ακόμη υδροηλεκτρικού έργου από τα δεκάδες που γίνονται στην Πίνδο  τα τελευταία χρόνια.

Το γεφύρι του Γκαβού 

Ανάμεσα  στα χωριά  Πρόσβορο  και  στην  Αλατόπετρα  βρίσκεται  το  όμορφο  αν  και  άγνωστο  στους  πολλούς,  γεφύρι  του  Γκαβού  ή  Νιδρούζι,  με  την  ιδιότυπη  αρχιτεκτονική  που  κτίστηκε  στα  τέλη  του  19ου  αιώνα. Το γεφύρι είναι μονότοξο, έχει μήκος 20 μ., ύψος 7,5 μ. πλάτος 3,50 μ. και μέγιστο άνοιγμα τόξου 11,50 μ.. Πλάι στη κοίτη του ποταμού  υπάρχουν ερείπια νερόμυλων. Η τοποθεσία προσεγγίζεται με σύντομο χωματόδρομο από το χωριό Αλατόπετρα . Προσοχή όμως καθώς  ο δρόμος είναι βατός μόνο με όχημα 4χ4 διαφορετικά είναι προτιμότερο να πάτε με τα πόδια.

Το γεφύρι του Σπανού 

Το γεφύρι του Σπανού με  τα πέντε  ομοιόμορφα τόξα  του βρίσκεται κοντά  στο χωριό Κηπουριό πλάι στη σημερινή εθνική  οδό Μετσόβου-Γρεβενών. Είναι το μεγαλύτερο σε μήκος-84 μέτρα- γεφύρι της Μακεδονίας και το πιο καλοδιατηρημένο και  παρά τις μετέπειτα επεμβάσεις είναι και ένα από τα ομορφότερα πολύτοξα γεφύρια στην Ελλάδα. Το  όνομά του  οφείλεται στον Μουσταφά Αγά  από το Αργυρόκαστρο, τον επονομαζόμενο Σπανό.  Σήμερα οι φορτωμένες εμπορεύματα νταλίκες περνούν αδιάφορα δίπλα του διατρέχοντας στον νέο αμαξωτό δρόμο, αγνοώντας την σπουδαία συνεισφορά του στις μεταφορές, ακόμα και  μόλις πριν μερικές δεκάδες χρόνια.

Το γεφύρι του Ψύρρα

Το συναντάμε πλάι στο δρόμο Καλαμπάκας –  Δεσκάτης, στα όρια των νομών Γρεβενών Τρικάλων. Πρόκειται για ένα χαριτωμένο οξυκόρφο δίτοξο γεφύρι το οποίο γεφυρώνει τον ποταμό Ίωνα, παραπόταμο του Πηνειού. Βρίσκεται σε ύψος 490 μέτρων και είναι έργο του 1790. Για αιώνες ήταν ένα σημαντικό γεφύρι που βρισκόταν πάνω στον πιο πολυσύχναστο δρόμο που συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Δυτική Μακεδονία. Έχει μήκος  31 μέτρων και το ψηλότερο σημείο του τόξου του ορθώνεται στα 7,90 μέτρα. Ως αναφορά στο χάρτη θα βάλουμε το χωριό Ψήλωμα που απέχει 35 χλμ. από την Καλαμπάκα και 20 από Δεσκάτη.

Το γεφύρι του Αζίζ Αγά

Πηγαίνοντας προς το χωριό Τρίκωμο, θα παρεκκλίνετε λίγο από την πορεία σας για να επισκεφθείτε το εντυπωσιακό γεφύρι του Αζίζ Αγά που διαθέτει το μεγαλύτερο σε άνοιγμα τόξο από τα σωζόμενα γεφύρια της Μακεδονίας που φθάνει τα 15 μέτρα και συνολικό μήκος 71 μέτρα. Κτίστηκε επί τουρκοκρατίας το 1727 και χρηματοδοτήθηκε από τον Αζίζ-Αγά. Στην πορεία της κατασκευής του αποδείχθηκε πολύ δύσκολο έργο, αφού κατέρρευσε δύο φορές και λίγο έλειψε να στοιχίσει το «κεφάλι» του πρωτομάστορα. Για καλή του τύχη όμως, η τρίτη ανόρθωση ήταν επιτυχής και ο Αγάς ευχαριστημένος προχώρησε στην πληρωμή… Το σημαντικό αυτό γεφύρι βρισκόταν πάνω στους ορεινούς δρόμους που συνέδεαν την Ήπειρο με τη Μακεδονία, τα Βλαχοχώρια με τα Κουπατσαραίϊκα χωριά των Γρεβενών.

Το γεφύρι του Δοτσικού

Το χωριό Δοτσικό βρίσκεται  σε  ύψος  1100  μέτρων και  απέχει από τα Γρεβενά 32 χιλιόμετρα. Παλαιοτέρα  ονομάζονταν  Δούτσικον  ή  Ντουσκό,  ονομασία  που  πιθανόν  να  προήλθε  από  τα  ντoύσκα,  δηλαδή  τις  μικρόσωμες,  ήμερες  βαλανιδιές.  Πάντως  με  το  όνομα  Ντουσκό  είναι  ήδη  γνωστό  από  τον  16ο  αιώνα.  Είναι  ένα  από  τα  ελάχιστα  χωριά  στην  ελληνική  επικράτεια  που  διασχίζεται  από  ποτάμι  -το  Δοτσικιώτη,  παραπόταμο  του  Βενέτικου-  και  που  ένα  γεφύρι  ενώνει  τις  γειτονιές  του.  Το  γεφύρι  του  Δοτσικού,  πιθανόν  κτίσμα  των  αρχών  του  19ου  αιώνα,  είναι  μονότοξο  με  μήκος  σχεδόν  25  μέτρα,  ύψος  4  μέτρα  και  αποτελεί  το  καμάρι  του  χωριού.

Περιηγηθείτε  με ασφάλεια

Για να ανακαλύψετε τα γεφύρια του νομού Γρεβενών μπορείτε να έρθετε σε επαφή με το Γραφείο Οικοτουρισμού Βόρειας Πίνδου  που διαθέτει έμπειρους συνοδούς βουνού με βαθιά γνώση του πεδίου, τηλ.  24620-85032 www.overlandpindos.gr

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ, ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Τα πετρογέφυρα της Ευρυτανίας

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Copyright text: Germaine Alexakis & Theo Athanasiadis/ Views Of Greece

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

• bridge
• Greece
• river
• Γρεβενά
• πέτρινα γεφύρια