Περιήγηση στο Γριζάνο και  στο Φανάρι τα γοητευτικά κάστρα του Θεσσαλικού κάμπου

Γριζάνο και Φανάρι, από τις επάλξεις των κάστρων διαφέντευαν οι άρχοντες τα χωριά και τον Θεσσαλικό κάμπο εδώ και αιώνες.  Παροπλισμένα σήμερα, αλλά όχι ξεχασμένα, αυτά τα δυο κάστρα της Θεσσαλίας θα μας διηγηθούν τη δικιά τους ιστορία. Ανακαλύψτε τα!

Copyright photo & text: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Το πέρασμα του μεσαίωνα από τον Θεσσαλικό κάμπο μπορεί να μην άφησε τόσα πολλά ορατά σημάδια όπως στη Ρούμελη και στον Μοριά, όμως για τον πραγματικό ταξιδευτή αξίζει με το παραπάνω η ιχνηλάτιση αυτού το σημαντικού κεφαλαίου της ιστορίας σε τόπους σιωπηλούς, όπου τα μεσαιωνικά  καστέλια συνομιλούν ακόμα με τους ανθρώπους!

Θα ξεκινήσουμε το οδοιπορικό μας στα κάστρα της Δυτικής Θεσσαλίας από το κάστρο του Γριζάνου που βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό Γριζάνο Τρικάλων και απέχει μόλις 30 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα και 45 από τη Λάρισα και θα συνεχίσουμε την περιήγησή  μας στο ιστορικό Φανάρι της Καρδίτσας.

Κατά που πέφτει το κάστρο του Γριζάνου;

«Θα μπορούσατε να  μας δείξετε τον δρόμο για το κάστρο;» ρωτήσαμε στην πλατεία του χωριού Γριζάνο  έναν ντόπιο. Η απάντησή του ευγενικά καταφατική  «περιμένετε ένα λεπτό να κλείσω το μαγαζί και θα σας πάω εγώ γιατί δεν θα το βρείτε εύκολα…». Στη συνέχεια μπήκε στο αυτοκίνητο και μας καθοδήγησε βήμα –  βήμα σε όλη τη διαδρομή που θα έπρεπε ν’ ακολουθήσουμε. Λίγο έξω από το χωριό αφήσαμε τον επαρχιακό δρόμο και βρεθήκαμε να πατάμε σ’ έναν ανηφορικό χωματόδρομο που έδειχνε να μην οδηγεί πουθενά. Καλύψαμε περίπου 3 χιλιόμετρα με χαμηλή ταχύτητα προσέχοντας τις κοφτερές πέτρες που θαρρείς και είχαν φυτρώσει στο οδόστρωμα και τελικά καταφέραμε να φτάσουμε στην είσοδο του κάστρου.

Γριζάνο ένας ξεχασμένος βιγλάτορας

Το κάστρο του Γριζάνου επόπτευε κάποτε μια ημιορεινή, αλλά με πλούσιο ανάγλυφο περιοχή που συνέδεε τη Μακεδονία με τη Θεσσαλία. Τα πρώτα οχυρωματικά έργα του πιθανόν να έγιναν τον 6ο μ.Χ αιώνα, επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού, με σκοπό να εμποδίσουν τις εισβολές των Σλάβων που ρήμαζαν τότε τη Θεσσαλική πεδιάδα. Αργότερα κατά τον 10^ο αιώνα οι  Φράγκοι βελτίωσαν την τειχοποιία με νέα αμυντικά έργα. Μάλιστα υπάρχουν ιστορικοί που το αναφέρουν ως Φράγκικο κάστρο.

Γριζάνο, βυζαντινές καταβολές

Η πρώτη γραπτή αναφορά του κάστρου γίνεται από την Άννα Κομνηνή το 1082  και αναφέρει ότι το κάστρο κατελήφθη από τον  Νορμανδό Βοημούνδο, γιο του διαβόητου Ροβέρτου Γουϊσκάρδου,  ηγεμόνα της Σικελίας. Το συνολικό μέγεθος των οχυρωματικών εγκαταστάσεων καλύπτει μια έκταση περίπου 140.000 τ.μ. Τμήματα της εξωτερικής τειχοποιίας έχουν καταρρεύσει, πράγμα που οφείλεται όχι μόνο στα καιρικά φαινόμενα, αλλά και στις αθέμιτες δράσεις τυμβωρύχων και “κυνηγών” θησαυρών να σκάβουν κατά καιρούς στα θεμέλια, προξενώντας σημαντικές επιπλέον καταστροφές.  Μέσα στον τειχισμένο χώρο διακρίνονται  ελάχιστα ερείπια κτιρίων.

Τι θα δείτε σήμερα στο κάστρο του Γριζάνου

Σήμερα εδώ, πέρα από τα σιωπηλά τείχη που όμως ακόμη αντέχουν στη φθορά του χρόνου, δεν υπάρχει απολύτως καμία άλλη υποδομή, όμως αξίζει να ανέβεις μέχρι εδώ για να δεις εκτός των άλλων και την απερίγραπτη θέα. Με καθαρό καιρό θα ατενίσεις σχεδόν όλη τη μακρόστενη κορμοστασιά της Πίνδου να φράζει σαν τείχος τον προς δυσμάς ορίζοντα. Λίγο βορειότερα θα ξεχωρίσεις τις τεράστιες πέτρες των Μετεώρων, ενώ βόρεια και ανατολικά θα θαυμάσεις τον μεγαλόπρεπο Όλυμπο να τρυπά τον ουρανό και παραδίπλα τα Πιέρια όρη και το Βέρμιο να συμπληρώνουν το ορεινό ανάγλυφο. Η θέα είναι περιφερειακή. Στη ρίζα του λόφου αναβλύζει πηγή απ’ όπου πιθανόν το κάστρο να τροφοδοτούνταν με νερό.

Σε μικρή απόσταση βορειότερα από το κάστρο, ξεχωρίζουν στη μέση του πουθενά, μια σειρά από πέτρινα εγκαταλειμμένα κτήρια, κτισμένα αντικριστά το ένα στο άλλο. Όπως μας εξήγησαν οι ντόπιοι είναι τα ελληνικά και το τούρκικα φυλάκια που βρίσκονταν εκατέρωθεν των ελληνοτουρκικών συνόρων που έφθαναν έως εδώ μέχρι το 1912.

Σύντομη περιπλάνηση στα γεφύρια του κάμπου

Από το χωριό Γριζάνο εύκολα θα προσεγγίσουμε  τη Θεσσαλική πολίχνη Φαρκαδόνα – να θυμηθούμε πως η αρχαία Φαρκαδόνα ήταν πόλη με ισχυρή επιρροή στα πεπραγμένα της περιοχής και δικό της νόμισμα-. Κοντά το χωριό Κεραμίδι -νότια και δυτικά της Φαρκαδόνας-, ο ποταμός Ληθαίος σμίγει με τον Ενιπέα και τον Πηνειό. Αν βρεθείτε στην περιοχή αξίζει ν’ αναζητήσετε το πανέμορφο, αλλά παραμελημένο γεφύρι που βρίσκεται πάνω στον δρόμο για Παλαμά και είναι κτίσμα του 13ου ή κατ’ άλλους του 16ου αιώνα. Σήμερα βλέπουμε 3 από τα τέσσερα τόξα του, αφού το τέταρτο ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς το 1941.

Ανάμεσα στο Γριζάνο και το Φανάρι 30 χιλιόμετρα κάμπος

Το Φανάρι απέχει οδικώς από το Γρίζανο περίπου 50 χιλιόμετρα. Ωστόσο αν τραβήξεις μια ευθεία στον χάρτη, θα διαπιστώσεις πως σε πραγματικές διαστάσεις η απόσταση που χωρίζει τους δυο οχυρωμένους λόφους δεν ξεπερνά τα 30 χιλιόμετρα. Ο λόφος του Γριζάνου στέκει στο βόρειο άκρο του Θεσσαλικού κάμπου, πριν αρχίσουν να ξετυλίγονται οι ορεινές εξάρσεις των Αντιχασίων. Αντίθετα, το κάστρο του Φαναρίου δεσπόζει στο δυτικό μέρος του, ακουμπώντας στα πρανή της Πίνδου και των Αγράφων.

Βυζαντινό  Φανάρι στη Θεσσαλία

Το Φανάρι ταυτίζεται με την Ομηρική πόλη της Ιθώμης που πήρε μέρος στην εκστρατεία της Τροίας. Για πρώτη φορά αναφέρεται σε αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του 1289, όταν οι Φράγκοι είχαν ήδη αλώσει την Κων/πολη (1204) και οι Βυζαντινοί Δεσπότες της Ηπείρου προσπαθούσαν με οχυρά να καθορίσουν τα όρια της επικράτειάς τους. Κάποια στιγμή το κάστρο πέρασε στα χέρια Φράγκων και έγινε έδρα και διοικητικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Η οχύρωση έχει σχήμα πολυγωνικό με πέντε πύργους και τείχη, ύψους περίπου δέκα μέτρων και πλάτους δύο.

Ο δρόμος οδηγεί στην είσοδό του, ενώ στο εσωτερικό του διακρίνονται παλιά κτίσματα, μια παλιά υπόγεια τούρκικη δεξαμενή, αποθηκευτικός χώρος και στέρνες. Το Φανάρι υπήρξε ακμάζον κεφαλοχώρι καθώς υπήρξε έδρα Αρχιεπισκοπής. Ακόμα και σήμερα ο επικεφαλής της Εκκλησίας φέρει τον τίτλο Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφαρσάλων.

Φανάρι,  ένας ενδιαφέρον προορισμός

Το χωριό Φανάρι απέχει από τα Τρίκαλα 25 χιλιόμετρα και από την Καρδίτσα 15 χιλιόμετρα. Αν οδηγείτε στον επαρχιακό δρόμο Καρδίτσας – Μουζακίου, ο λόφος με τη μικρή πολιτεία και το μεσαιωνικό κάστρο στην κορφή είναι ορατά από μακριά και σίγουρα θα τραβήξουν το βλέμμα σας.

Το χωριό είναι από τα πιο ενδιαφέροντα του νομού Καρδίτσας και αξίζει να περιπλανηθείς στα ανηφορικά του καλντερίμια, να δεις τα πέτρινα αρχοντόσπιτα και να ατενίσεις τη θέα προς τον Θεσσαλικό κάμπο.

Η αναστύλωση του μεσαιωνικού κάστρου  που ολοκληρώθηκε το 2020 σίγουρα βάζει το Φανάρι στη λίστα των ιστορικών προορισμών που θα πρέπει να επισκεφθεί κάποιος που θα βρεθεί εδώ, στα προβούνια των Αγράφων. Οι ντόπιοι είναι ιδιαίτερα φιλικοί και θα σας κατατοπίσουν σχετικά με τα αξιοθέατα του χωριού τους. Το κάστρο είναι ανοικτά καθημερινά (εκτός Τρίτης) 9 π.μ με 4 μμ.

Στο Φανάρι δεν υπάρχει ακόμα δυνατότητα για διαμονή, όμως  στην νοικοκυρεμένη πλατεία λειτουργούν καφενείο και ψησταριά όπου μπορείτε να πιείτε ένα τσιπουράκι και να δοκιμάσετε ντόπια κρέατα. Στα ριζά του κάστρου  θα βρείτε το νεόδμητο  δημοτικό αναψυκτήριο – καφέ «Κάστρο» με τα εξαιρετικά χειροποίητα γλυκίσματα που μπορείτε να τα απολαύσετε ατενίζοντας την εξαίσια θέα.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Λιβάδι Ελασσόνας και Βερδικούσια, τέτοια θέα δεν ξανάδες

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

. 

• Γριζάνο
• Θεσσαλία
• κάστρα
• Φανάρι Καρδίτσας