Πεντάλοφος Κοζάνης, πέτρινες μνήμες

Οδοιπορικό στο φημισμένο μαστοροχώρι του Βοΐου  όπου με «κατάθεση ψυχής», κόπους και θυσίες οι εμπειρικοί λιθοξόοι έδιναν μορφή και σχήμα στην πέτρα, δύναμη για να αντέξει τη φθορά του χρόνου, αλλά και στόλιζαν με την τέχνη τους τη δρασκελιά των γεφυριών, τη θαλπωρή των σπιτιών, την κατάνυξη των ναών.

Ανηφορίζοντας από τα Γιάννενα ή από την Κοζάνη τις στράτες των βουνών, θα διασταυρωθούμε με τις γειτονιές του Πεντάλοφου. Το κεφαλοχώρι με τις δυο συνοικίες του που απλώνονται στη ρίζα των κορφών Δόντι ή Γκραντίσκα και Ρουμάνι του όρους Βόϊου, καταλαμβάνει μια υψομετρική ζώνη που ξεκινά από τα 950 μέτρα (Κάτω Πεντάλοφος) και φτάνει τα 1.050 μέτρα (Πάνω Γειτονιά). Τη συνοχή του οικιστικού συμπλέγματος διακόπτει μόνο ο εθνικός δρόμος Ιωαννίνων – Κόνιτσας που περνά ανάμεσά του.

Πρέπει να ξέρετε για τον Πεντάλοφο και την περιοχή του Βοΐου

Οι  υποδομές στην περιοχή δεν είναι αυτές που θα έπρεπε και θα ήταν μάλλον μάταιο να αναζητήσετε ανέσεις που απλά δεν υπάρχουν. Οι αυθεντικές εικόνες, η απαράμιλλη φύση, το ανεπιτήδευτο χωριό που ακόμη δεν το έχουν αλλοιώσει τα φώτα του συγχρόνου τουρισμού, θα σας αποζημιώσουν με το παραπάνω.

Ζουπάνι, τα μυστικά των μαστόρων της πέτρας

Οι Ζουπανιώτες ασκούσαν κατά κύριο λόγο τα επαγγέλματα του πελεκάνου (λιθοξόου), του σουβατζή, του ταλιαδόρου (ξυλογλύπτη), υπήρχαν όμως και πολλές ακόμη «οικοδομικές ειδικότητες». Οι συμφωνίες για οικοδομικές εργασίες κλείνονταν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας, από τις παραδουνάβιες πόλεις μέχρι τα βάθη της Ανατολής. Συνήθως τα “μπουλούκια” τους αναλάμβαναν να κτίσουν αρχοντικά, δημόσια κτίρια, γεφύρια, εκκλησιές, τζαμιά, υδραγωγεία… Δουλειά να υπήρχε!

Αρχές της άνοιξης, οι τεχνίτες με τα σύνεργα τους φορτωμένα στα μουλάρια, αποχαιρετούσαν την οικογένειά τους που τους συνόδευε μέχρι το τέλος του χωριού και έφευγαν για τα ξένα. Πότε θα γυρνούσαν ήταν άγνωστο, αφού καθοριζόταν από πολλούς αστάθμητους παράγοντες όπως ήταν οι τοπικές πολιτικές συγκυρίες, οι καιρικές συνθήκες, η αφθονία, ή η έλλειψη πρώτων υλών, άλλα και η ανταπόκριση του χρηματοδότη στις ανάγκες του έργου. Συνήθως όμως τα συνεργεία απουσίαζαν για χρόνια από τις εστίες τους.

Ζουπάνι ή Πενταλοφος , μια ιστορία σαν παραμύθι

Τα μπουλούκια των μαστόρων απαρτίζονταν από ομάδες μερικών δεκάδων ατόμων (ο αριθμός τους ήταν ανάλογος του μεγέθους του έργου που αναλάμβαναν) όλων των ειδικοτήτων και είχαν ιδιότυπη οργάνωση, ιεραρχία και γλώσσα συνθηματική, τα “κουδαρίτικα”, (κούδας= οικοδόμος) που περιφρουρούσε τα μυστικά της τεχνικής τους, αλλά και διατηρούσε τις ισορροπίες με τον παραγγελιοδόχο του έργου. Επικεφαλής αυτής της συντροφιάς ήταν ο πρωτομάστορας, ενώ το συνεργεία των μαστόρων πλαισιώνονται από δεκάδες νεαρούς ειδικευόμενους. Τα κυρίαρχα υλικά για το κτίσιμο ήταν πέτρα και ξύλο και για το “κουρασάνι” (συνδετική ύλη) που αποτελoύνταν συνήθως από άμμο ποταμίσια, βότσαλα, τριμμένο κεραμίδι, άχυρα, ασβέστη ακόμα και αυγά! Μαζί με τους Ηπειρώτες μαστόρους, οι κτιστάδες του Βοΐου θεωρούνταν κορυφή στο είδος τους και η φήμη τους έφτασε μέχρι την Περσία.

Τα χωριά του Βοΐου στη δίνη της ιστορίας

Ανέκαθεν ο Πεντάλοφος βρισκόταν -λόγω γεωγραφικής θέσης- στο κέντρο των γεγονότων που παρέσυραν στη δίνη των πολέμων ολόκληρη την υπό Οθωμανική κατοχή Βαλκανική χερσόνησο. Με την εισβολή των Ιταλών τον Οκτώβριο του 1940 ο οικισμός βρέθηκε στην καρδιά των πολεμικών δράσεων. Οι ηρωικές γυναίκες του Πεντάλοφου και των γύρω χωριών, ζαλικωμένες με πολεμοφόδια ανέβαιναν στις κορυφογραμμές και έπειτα κατέβαιναν με τους πληγωμένους.

Γνωρίζοντας το Ζουπάνι

Οι τεχνίτες που έκτισαν μερικούς από τους ομορφότερους οικισμούς ολόκληρων των Βαλκανίων, ήταν αδύνατον να αμελήσουν το ίδιο τους το χωριό. Έτσι ο όμορφος Πεντάλοφος εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα με τα καλοβαλμένα πέτρινα αρχοντικά του. Στο κέντρο του ξεχωρίζει η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Αθανασίου (1816), αλλά και η βασιλική του Αγίου Αχίλλειου (18ου αι.) που κοσμείται από θαυμάσιες αγιογραφίες του ζωγράφου Μιχαήλ ο οποίος καταγόταν από τους Χιονιάδες της Κόνιτσας.

Ωστόσο το Ζουπάνι θα το γνωρίσεις πραγματικά όταν χαθείς στα λιθόστρωτα καλντερίμια του και αναζητήσεις τα παλιά διώροφα και τριώροφα αρχοντικά που κουβαλούν στις καλοδουλεμένες πέτρες τους όλη την ιστορία τούτου του ιδιαίτερου τόπου.

Κοντινές εκδρομές με αφετηρία τον Πεντάλοφο

Το όρος Βόϊο συμπεριλαμβάνεται στο ορεινό σύμπλεγμα της βόρειας Πίνδου και ο Αι Λιάς είναι η ψηλότερη κορφή του (1803 υψόμ.). Μεγάλο μέρος του βουνού είναι καλυμμένο από εκτεταμένα δάση οξιάς, πεύκου και ελάτης που αποτελούν ακόμα καταφύγιο για πολλά είδη της άγριας πανίδας, όπως ο λύκος, η αρκούδα, το ζαρκάδι και το αγριογούρουνο.

Με αφετηρία λοιπόν τον Πεντάλοφο μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε τα Μαστοροχώρια Δίλοφο, Δασύλλιο, Καλλονή. Δυο χιλιόμετρα βόρεια του Πεντάλοφου συναντάμε σε ύψος 1000 μέτρων, περίκλειστο από κορφοβούνια, το χωριό Βυθός (παλιότερα Ντόλος), γνωστό για τα πηγαία νερά του και τις πολυάριθμες βρύσες του.

Ανάμεσα στο Βυθό και στο χωριό Αυγερινός ξεχωρίζει το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας με τους τρεις τρούλους (18^ος αι). Στην γεωμορφολογία του τοπίου προστέθηκε το 2008, μετά την ανύψωση μικρού φράγματος, μια μικρή λίμνη. Από τον κεντρικό δρόμο που συνδέει το Πεντάλοφο με το Τσοτύλι μπορούμε να προσεγγίσουμε με σύντομες παρακάμψεις τα πέτρινα γεφύρια της Μόρφης και της Σβόλιανης που δρασκελίζουν τις όχθες του ποταμού Πραμόριτσα.

Το γεφύρι της Πραμόριτσας στο Ανθοχώρι Τσοτυλίου

Στην περιοχή του Τσοτυλίου, κοντά στο Ανθοχώρι συναντάμε ένα από το ομορφότερα πέτρινα γεφύρια της Μακεδονίας, αυτό της Πραμόριτσας που παλιά εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις των κοπαδιών του Βόϊου προς τα χειμαδιά της Θεσσαλίας.  Κτίσθηκε  πιθανόν στα μέσα του 18ου αιώνα, με τη χρηματοδότηση κάποιου τσέλιγκα που έχασε τη μονάκριβη κόρη του από τα ορμητικά  νερά του ποταμού.

Γνωρίστε τη περιοχή του  Βόϊου με ασφάλεια 

Για περισσότερη σιγουριά και ασφάλεια στις εξορμήσεις σας μπορείτε να έρθετε σε επαφή με το Γραφείο Οικοτουρισμού Βόρειας Πίνδου  που διαθέτει έμπειρους συνοδούς βουνού, και θα οργανώσει για εσάς πεζοπορικές οικοδιαδρομές, διασχίσεις με 4χ4, μανιταρο-εξορμήσεις κλπ τηλ.  24620-85032 www.overlandpindos.gr

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ανακαλύψτε τη αρχοντική Κλεισούρα Καστοριάς

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Copyright text: Germaine Alexakis/ Views Of Greecehttp://www.overlandpindos.gr

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

• off road διαδρομές
• village
• Βόιο
• Ζουπάνι
• Μαστοροχώρια
• ορεινά χωριά
• Πεντάλοφος