Ορεινή Θεσσαλία. Ραψάνη και Κρανία, οδοιπορικό στα αμπελοχώρια του Κάτω Ολύμπου

Στις παρυφές του βουνού, στην αγκαλιά του δάσους, συναντάμε δυο από τα ομορφότερα χωριά της Θεσσαλίας που ζουν και αναπνέουν τον θεϊκό αέρα του Ολύμπου. Στη Κρανιά και τη Ραψάνη δεν θα έρθετε για τις τουριστικές παροχές,  θα έρθετε για την γνωστική εμπειρία μιας χιλιόχρονης αμπελοοινικής παράδοσης, θα έρθετε για να γνωρίσετε το πολιτισμικό τοπίο του θεϊκού βουνού και να περιηγηθείτε  στην πανέμορφη φύση του.

Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Copyright text: Germaine Alexakis/ Views Of Greece

Ο Όλυμπος απλώνοντας τη θεόρατη κορμοστασιά του ανάμεσα στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία, διαμορφώνει καταλυτικά την τοπιογραφία της περιοχής, αποκαλύπτοντας τα πολλά και διαφορετικά πρόσωπα του.

Φυσικά οι περισσότεροι επισκέπτες καταλήγουν στην περιοχή του Λιτόχωρου που χρησιμοποιείται ως αφετηρία από πεζοπόρους, εκδρομείς και ορειβάτες που θέλουν να εκδράμουν προς τα ορειβατικά καταφύγια και τις ψηλότερες κορφές.

Οι νοτιοανατολικές πλαγιές του βουνού καθώς σβήνουν σκαλοπάτι – σκαλοπάτι προς τη θάλασσα του Αιγαίου και την κοιλάδα των Τεμπών, εντυπωσιάζουν με τη συνεχή εναλλαγή του τοπίου και την αξιοζήλευτη ποικιλομορφία της χλωρίδας.

Εδώ, στις αλλεπάλληλες πτυχώσεις του Κάτω Όλυμπου, δρόμοι και μονοπάτια που χάνονται στα αρχέγονα δάση αποκαλύπτουν μοναδικά φυσικά τοπία, αλλά και ένα πλήθος  ιστορικών ορεινών χωριών που απολαμβάνουν την ευλογία τούτης της πανέμορφης φύσης.

Το καλωσόρισμα της Ραψάνης μοσχομυρίζει μούστο

Η Ραψάνη δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στους γνωστούς τουριστικούς προορισμούς, αν και στο παρελθόν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής τόπος παραθερισμού τους καλοκαιρινούς μήνες -λόγω του εξαιρετικού της κλίματος. Το χωριό βρίσκεται κτισμένο σε βραχώδες αντέρεισμα του βουνού σε υψόμετρο 550, απέχει μόλις 9 χιλιόμετρα από  τη Κρανιά, 45 από τη Λάρισα και 125 χλμ από τη Θεσσαλονίκη.

Τη φήμη της η Ραψάνη την οφείλει στο εξαιρετικής ποιότητας κρασί της.  Σύμφωνα με το μύθο  ο θεός Διόνυσος ενθουσιασμένος από τους τέσσερεις γιούς που του χάρισε η Αριάδνη μάζεψε τα σταφύλια από τους αμπελώνες της περιοχής και έφτιαξε εκλεκτό κρασί που το πρόσφερε στους θεούς του Ολύμπου, ίσως έτσι να γεννήθηκε ο μύθος για το νέκταρ των θεών!

Ραψάνη, περασμένα μεγαλεία

Την οικονομική ευρωστία της Ραψάνης περιγράφει ο Άγγλος φυσιοδίφης και περιηγητής Edward Clarke που το 1816 επισκέφθηκε την περιοχή και χαρακτήρισε τα κρασιά της ως τα καλύτερα σε όλη την Ελλάδα! Μερικά χρόνια αργότερα (1840) η Γαλλίδα Ammi Boué περιηγήθηκε στους αμπελώνες της Ραψάνης και μίλησε για αυτούς με τα καλύτερα λόγια. Η οικονομική συρρίκνωση ξεκίνησε σταδιακά μετά το1930 όταν η φυλλοξήρα κατέστρεψε μεγάλο μέρος από τα κλήματα του Όλυμπου. Ακολούθησε ο πόλεμος, ο εμφύλιος, η ανέχεια…

Σεργιάνι στις γειτονίες της Ραψάνης

Σήμερα, στη θέση των μεγάλων και ευρύχωρων μακεδονίτικων σπιτιών έχουν κτιστεί αρκετές σύγχρονες κατασκευές που εξυπηρετούν κυρίως τις παραθεριστικές ανάγκες των κοντινών αστικών κέντρων. Κοντά στην πλατεία με τον πύργο του ρολογιού υπάρχει  το Μουσείο Οίνου & Αμπέλου Ραψάνης. Από εκεί θ’ ανηφορίσετε τα καλντερίμια για τις πάνω γειτονιές, θα περάσετε τη μικρή πλατεία «Ιτιά» και λίγο ψηλότερα θα δείτε το αρχοντικό Μαχά, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του χωριού, αλλά και τον ναό του Αγίου Αθανασίου με το πέτρινο καμπαναριό.

Λίγο μακρύτερα από τα πιο «ορεινά» σπίτια, σε κατάφυτο σημείο υπάρχει το ξωκλήσι του Ιωάννη του Προδρόμου κτισμένο το 1546, σύμφωνα με την υπέρθυρη επιγραφή. Άξια προσοχής είναι και η Δημοτική Βιβλιοθήκη  με μοναδικά χειρόγραφα και σπάνιες εκδόσεις. Πληροφορίες για επίσκεψη στη βιβλιοθήκη αλλά και στο Μουσείο Οίνου & Αμπέλου στην κα Πανταζή, τηλ 24950 61259.

Εξερευνήσεις γύρω από τη Ραψάνη 

Ακόμη και με τα πόδια πραγματοποιείται η χωμάτινη διαδρομή προς το μοναστήρι των Αγ. Θεοδώρων (1778), ένα από τα παλιότερα της Θεσσαλίας με θαυμάσιες τοιχογραφίες, κρυμμένο σε δάσος με βελανιδιές.  Ενδιαφέρουσα αν και με πολλές στροφές και δύσκολα σημεία λόγω χωματόδρομου, είναι αυτή που, αφού διασχίσει τα πανέμορφα δάση οξιάς του Κάτω Όλυμπου, συνδέει τη Ραψάνη με τα γειτονικά χωριά Καλλιπεύκη Ανω Σκοτίνα και το οροπέδιο Νεζερού.

Κρανιά, ένας ορεινός παραδοσιακός οικισμός με εύκολη πρόσβαση

Μόλις έξι χιλιόμετρα ορεινού δρόμου χωρίζουν τη Ραψάνη από την Κρανιά το όμορφο χωριό που μοιράζεται τις ίδιες πλαγιές του Κάτω Όλυμπου. Βέβαια η Κρανιά έχει πρόσβαση και  από τον εθνικό δρόμο Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Από την πρώτη στιγμή το χωριό, που έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός, καθώς απλώνει τα καλοβαλμένα σπίτια του σε ύψος 650 μέτρων, θα σας εντυπωσιάσει με το μέγεθός του.

Η ονομασία της Κρανιάς φυσικά οφείλεται στο δέντρο κρανιά που φύεται σε αφθονία στην πειροχή καθώς έχει προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες εδαφοκλιματικές συνθήκες του Κάτω Όλυμπου.

Κρανιά, ιστορικό κεφαλοχώρι

Μέχρι τα μέσα στα τέλη του 19ου αιώνα η Κρανιά ήταν ένα πολυάνθρωπο κεφαλοχώρι όπου ζούσαν περίπου 2500 άνθρωποι που ασχολούντο κυρίως με γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες, ενώ παράλληλα λειτουργούσαν αρκετές οικοτεχνίες βαφής και επεξεργασίας μάλλινων και μεταξωτών υφασμάτων (αλατζάδων). Το ιδιαίτερο αυτό ποιοτικό προϊόν οι ντόπιοι είχαν καταφέρει και το εμπορεύονταν σε όλη την επικράτεια της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά ήταν περιζήτητο και στις αγορές των μεγάλων πόλεων της κεντρικής Ευρώπης.

Υπό την προστασία της  βασιλομήτορος

Λόγω της οικονομικής της ανάπτυξης η  Κρανιά όπως και πολλά ακόμη χωριά της Ελλάδας είχε τεθεί υπό την προστασία της Βαλιδέ Σουλτάνας (βασιλομήτορος), είχε χαρακτηριστεί ως «βακούφιον» (vakfiye) και απολάμβανε τα ιδιαίτερα προνόμια του μουσουλμανικού δίκαιου. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 και τον μεγάλο ξεσηκωμό των χωριών του Ολύμπου, οι Τούρκοι το 1822 κατέστρεψαν την Κρανιά και εξανάγκασαν τους κατοίκους να μετοικίσουν.

Μετά το 1881 και την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, η Κρανιά αναπτύχθηκε και πάλι. Τότε χτίστηκε ο εντυπωσιακός ναός των Ταξιαρχών, ενώ στο χωριό λειτούργησαν βιοτεχνίες που κατασκεύαζαν τσαρούχια, σαμάρια και επεξεργάζονταν το ξύλο. Στον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο νέες συμφορές περίμεναν τους δύσμοιρους Κρανιώτες καθώς η Γερμανοί το 1943 έκαψαν πολλά σπίτια προσδοκώντας να καταστείλουν τις πολυάριθμες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στον Όλυμπο, ενώ ο μετέπειτα εμφύλιος έδωσε το τελειωτικό κτύπημα.

Κάτω Ολύμπιος, πόλος έλξης για τους φυσιολάτρες & περιπατητές

Σήμερα η Κρανιά βιώνει ιδιαίτερα ήπιους ρυθμούς, ιδίως το χειμώνα που οι κάτοικοι είναι λιγοστοί . Όμως όταν ο καιρός είναι καλός έρχονται εδώ πολλοί φυσιολάτρες- πεζοπόροι για να περπατήσουν στα θαυμάσια μονοπάτια της περιοχής που συνδέουν την Κρανιά με τη Ραψάνη, την Καλλιπεύκη, τους Παλιούς Πόρους τον Παλιό Παντελεήμονα και την Άνω Σκοτίνα,  τη λιμνούλα Κατή και το οροπέδιο Νεζερού.

Αμπελουργική τέχνη 

Η Ραψάνη  ήταν από παλιά πασίγνωστη σε όλη τη βόρεια Ελλάδα κυρίως για την παραγωγή εκλεκτού τσίπουρου και κρασιού. Οι αμπελώνες της Ραψάνης σήμερα παράγουν εκλεκτά κρασιά από τις ποικιλίες “Κρασάτο”, “Ξυνόμαυρο” και “Σταυρωτό” απ’ όπου προέρχεται και το γνωστό κρασί με Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας “Ραψάνη”.

Η περιοχή  Ραψάνης – Κρανιάς περιλαμβάνεται στη «Διαδρομή του Κρασιού των Θεών του Ολύμπου» που είναι μια από τις διαδρομές του δικτύου «Δρόμοι του Κρασιού της Βόρειας Ελλάδας». Εδώ επισκέψιμα κατόπιν συνεννόησης είναι τα οινοποιεία: «Ευάγγελος Τσάνταλης» Α.Ε.,  Οινοποιείο Ραψάνη και  το οινοποιείο του Κτήματος Κατσαρού στην Κρανιά.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Τα μεταξοχώρια του Κίσσαβου

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

 

• δρόμοι του κρασιού
• Κάτω Όλυμπος
• Κρανιά
• ορεινή Θεσσαλία
• Ραψάνη