Μονεμβασιά, «Έμβασις» στο Μεσαίωνα…

Ένα κάστρο με πολεμίστρες, λιθόκτιστα αρχοντικά, βυζαντινές εκκλησιές, μεσαιωνικά καντούνια … όλα είναι στην κατάλληλη θέση. Το σκηνικό είναι έτοιμο, αυθεντικό όπως παλιά, ίδιο κι απαράλλακτο εδώ και αιώνες. Μόνο το έργο αλλάζει και οι πρωταγωνιστές του…

Μονεμβασία, η πρώτη θέαση συναρπάζει

Ξαφνικά, έτσι όπως έρχεσαι από τη Σπάρτη τη βλέπεις και σαστίζεις!  Η εντυπωσιακή καστροπολιτεία και το βραχοβούνι της ξεπετάγονται μέσα από τη θάλασσα φράζοντας τον ορίζοντα. “Γιβλαρτάρ της Aνατολής” κάποτε την είπαν αλλά και “Μόνη έμβασις” – απ’ όπου προέρχεται και το σημερινό όνομά της-, “μόνη πρόσβαση” δηλαδή στη στεριά από ένα στενό πέρασμα μόλις 163 μέτρων μήκους.

Μερικά πράγματα που θα πρέπει να ξέρετε για την Μονεμβασία

Ο καινούργιος οικισμός της Μονεμβασιάς, -η “Γέφυρα”- που έχει αναπτυχθεί έξω από την Παλιά Πόλη δεν θα έλεγε κανείς ότι διεκδικεί τα πρωτεία στην καλαισθησία. Παρ’ όλα αυτά εδώ υπάρχουν όλες οι εξυπηρετήσεις, αρκετά εστιατόρια, ξενοδοχεία, υποκαταστήματα τράπεζων, πρατήρια βενζίνης και σούπερ μάρκετ. Το αυτοκίνητο διασχίζει το χωριό της Γέφυρας και στη συνέχεια ακολουθεί τον στενό δρόμο που συνδέει τον βράχο με την αντικρινή στεριά και σταματά μπροστά στα τείχη του κάστρου όπου υπάρχει ένας μάλλον άβολος, όταν έχει κίνηση, χώρος στάθμευσης.

Μαλβάζια, το σκηνικό του Μεσαίωνα

Θάλασσα πλατιά, θεόρατα βράχια, απόρθητα τείχη, περίβλεπτα αρχοντικά, βυζαντινές εκκλησίες, στενά καλντερίμια… όλα είναι στην κατάλληλη θέση. Το σκηνικό του Μεσαίωνα έτοιμο, σχεδόν απαράλλακτο εδώ και αιώνες. Μια από τις ελάχιστες ζωντανές καστροπολιτείες που έχουν  απομείνει  στην πατρίδα μας, υποδέχεται χειμώνα, καλοκαίρι τους φανατικούς της φίλους.

Τα μονοπάτια της  Ιστορίας, η Μονεμβασιά τα αρχαία χρόνια

Στην αρχαιότητα ο βράχος της Μονεμβασίας ονομαζόταν σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία “Άκρα Μίνωα” και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση των εμπορικών συναλλαγών των Μυκηναϊκών πόλεων με τα νησιά του  Αιγαίου. Το 375 μ.Χ στην περιοχή έγινε ένας τρομερός σεισμός που  άλλαξε θεαματικά της γεωμορφολογία της Λακωνίας σχηματίζοντάς αυτό το ιδιαίτερο γεωλογικό φαινόμενο που βλέπουμε σήμερα.

Μονεμβασία, το κάστρο της φύσης

Το οχυρό λοιπόν ήταν έτοιμο από την φύση. Το 583 μ.Χ. χτίστηκαν τα πρώτα τείχη από τους Βυζαντινούς. Παρόλο που το κάστρο της Μονεμβασίας δεν είχε καμμιά φυσική τροφοδοσία νερού (το μάζευαν σε στέρνες) η εξαιρετικά οχυρή του θέση το καθιέρωσε ως ένα από τα  ισχυρότερα φρούρια της Ελλάδας και μαζί με τον Μιστρά, ένα από τα στρατηγικότερα σημεία της Πελοποννήσου. Την ευημερούσα πόλη κατέλαβαν το 1249 οι Φράγκοι υπό τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο. Ωστόσο, μετά τη μάχη της Πελαγονίας (1259) και τη συμφωνία Φράγκων και Βυζαντινών, πέρασε το 1262 στα χέρια του Βυζαντίου και έγινε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της αυτοκρατορίας.

Οικονομική ανάπτυξη 

Η χρονολογική  περίοδος από το 1282 ως το 1341 αποκαλείται ο «χρυσός αιώνας» της πόλης. Διάσημο ήταν (και είναι και σήμερα)  το τοπικό κρασί “Μαλβάζια” (όπως είναι το φράγκικο όνομα της Μονεμβασιάς) το οποίο εξαγόταν σε μεγάλες ποσότητες στην Ιταλία και από εκεί στις πολιτείες της Δυτικής Ευρώπης.  Επίσης οι  Μονεμβασιώτες εμπορεύονταν  μπαχαρικά, καρυκεύματα, μετάξι, δέρματα, λαδί, κρασί,  ζώα  και… δούλους.  Το τελευταίο «προϊόν» το εξασφάλιζαν οι πειρατικές δραστηριότητες πολλών νόμιμων εμπόρων και ναυτικών!

Μονεμβασιά, στα καλντερίμια του Μεσαίωνα

Σαν διασχίσεις την επιβλητική καστρόπορτα ο χρόνος μοιάζει να μετρά αντίστροφα και όλα αλλάζουν. Προπύργια, τείχη, πολεμίστρες, λιθόκτιστα καλντερίμια και σπίτια, διάσπαρτα αρχοντικά και εκκλησιές σε κάθε σημείο της μεσαιωνικής πολιτείας, διηγούνται τη δική τους ιστορία. Ένα παλιό ενετικό κανόνι στέκει ανέπαφο στην κεντρική πλατεία, βυζαντινά σύμβολα και οικόσημα χαραγμένα πάνω στις πέτρες, αμέτρητες εικόνες σφραγισμένες με την πατίνα του χρόνου παραπέμπουν στις μέρες της ευημερίας της πόλης, αλλά και στις πολιορκίες, τις σφαγές και τις πολεμικές συρράξεις.

Το σύγχρονο αρχαιολογικό μουσείο, τα καλοβαλμένα εστιατόρια και καφέ  αρκετοί ποιοτικοί ξενώνες που λειτουργούν σε αναπαλαιωμένα κτήρια  του κάστρου συμφιλιώνουν αρμονικά το παλιό με το καινούργιο και δίνουν ζωή σε μια από τις πιο καλοδιατηρημένες καστροπολιτείες της χώρας, αλλά και της Ευρώπης.

Αρώματα του παρελθόντος

Κατηφορίζοντας  το κεντρικό καλντερίμι που παλιά ονομαζόταν «Αγορά» ή «Φόρος» και σήμερα φέρει το όνομα του μεγάλου ποιητή Γιάννη Ρίτσου που  καταγόταν από εδώ, μένεις έκπληκτος. Όλα μοιάζουν σαν τίποτα να μην έχει πειραχτεί. Μόνο τα πολύχρωμα τουριστικά μαγαζιά έρχονται να δώσουν μια ανάλαφρη νότα στο αυστηρό μεσαιωνικό σκηνικό. Αξίζει να βρείτε τις  πάμπολλες  εκκλησιές -περισσότερες από σαράντα- που στολίζουν τον απόκρημνο βράχο, τη βυζαντινή τρίκλιτη βασιλική του Ελκόμενου Χριστού, τον πεντάτρουλο της Παντάνασσας. Περνώντας  την ανατολική πύλη του κάστρου σύντομο μονοπάτι θα σας οδηγήσει ως τον αναπαλαιωμένο, πέτρινο φάρο όπου λειτουργεί και ένα μικρό μουσείο.

Ψηλά, στα χαλάσματα της Άνω Πόλης

Όμως λίγο ή πολύ όλα τούτα είναι γνωστά. Η αλήθεια είναι  πως  οι περισσότεροι επισκέπτες της Μεσαιωνικής πολιτείας τερματίζουν την περιήγησή τους στην ευρύχωρη πλατεία της Κάτω Πόλης και στη συνέχεια κατευθύνονται  σε κάποιο από τα γραφικά ταβερνάκια ή καφέ που υπάρχουν ολόγυρα.  Μάλιστα, οι περισσότεροι από αυτούς αγνοούν την ύπαρξη της Επάνω (Άνω) Πόλης και ελάχιστοι είναι αυτοί που τολμούν να ανηφορίσουν το καλντερίμι που οδηγεί σε αυτήν.

Περιπλάνηση στα χαλάσματα της Επάνω Πόλης της Μονεμβασίας

Κάθυδρος και λαχανιασμένος ακολουθείς  τα άφθονα και απότομα σκαλοπάτια, περνάς τις  δυο  καμάρες και  αφού  μετρήσεις  συνολικά δέκα αλλεπάλληλες στροφές, φτάνεις στην επιβλητική  κύρια  Πύλη.  Στην πορεία σου το βλέμμα αφήνεται να ταξιδέψει στις στέγες  της κάτω πόλης, να παίξει με τις ντάπιες και τις οδοντωτές επάλξεις πριν χαθεί στην ανοιχτοσύνη του πελάγους. Ξαφνικά ένας άλλος κόσμος ξανοίγεται μπροστά στα μάτια σου.

Βυζαντινές μνήμες

Η γρήγορη ανάσα του αέρα που διαπερνά την μεγάλη καμάρα της  πύλης,  σου  χαρίζει  ένα  απολαυστικό  ντους δροσιάς καθώς αποκαλύπτονται μπροστά σου λουσμένες στο φως του ήλιου, οι  πρώτες εικόνες της Άνω Πόλης. Μερικοί θεόρατοι  ευκάλυπτοι χαρίζουν τη  σκιά τους  δίνοντας θέση  να  σταθείς  και  να  αντικρίσεις  τα  ερείπια της νεκρωμένης πολιτείας.Σε αυτό το σημείο έχουν γίνει αρκετές αναστηλώσεις και διαμορφώσεις, έχουν μπει ενημερωτικές πινακίδες  καθιστώντας τον χώρο φιλικό για τον επισκέπτη.

Επάνω Πόλη, θέα που κόβει την ανάσα

Πριν ξεκινήσετε την περιπλάνηση στον εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο σταθείτε για λίγο στο πλάτωμα που κυριολεκτικά κρέμεται πάνω από τον γκρεμό και ατενίστε το διάπλατο Αιγαίο. Η θεά, με καθαρό καιρό φτάνει ως τον Κάβο Μαλιά!  Τα πρώτα οχυρωματικά έργα, εδώ στην κορφή του  λόφου που είναι σχετικά επίπεδος, ξεκίνησαν να κτίζονται κάπου εκεί, στις αρχές του 7ου αιώνα. Σιγά-σιγά μαζί  με την ύψωση των τειχών  άρχισαν  να  δημιουργούνται  μια – μια οι τέσσερις συνοικίες. Εδώ βρισκόταν το σπίτι του φρούραρχου, αλλά και οι τεράστιες  δεξαμενές που  μάζευαν το  νερό της  βροχής προκειμένου να εξασφαλιστεί αυτάρκεια νερού σε εποχές πολιορκίας.

Ο ναός της Αγίας Σοφίας αιωρείτε στον γκρεμό

Τελικά όμως την παράσταση κλέβει ο επιβλητικός  ναός  της Αγ. Σοφίας που θαρρείς και ισορροπεί το βάρος του  ανάμεσα  στα βράχια και στο χάος του απίστευτου γκρεμού. Η παράδοση θέλει την εκκλησία  να  έχει  κτισθεί από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο 2^ο, Παλαιολόγο (1282-1328).  Όμως σύμφωνα   με   τη βυζαντινή εφορία αρχαιοτήτων πρέπει να κτίστηκε  αρκετά  νωρίτερα, πιθανόν τον 11ο αιώνα.

Τρείς Κοντινές εκδρομές που θα πρέπει να κάνετε

Ως τον βράχο του Αγίου Φωκά

Η παραλία της Γέφυρας είναι η κοντινότερη στη μεσαιωνική πόλη. Φυσικά είναι αξιοποιημένη, με αρκετά εστιατόρια κατά μήκος της ακτής. Ακολουθώντας τον ασφάλτινο δρόμο που φεύγει νότια, θα βρείτε τους αμμουδερούς όρμους Αμπέλια και Ξιφίας να κρύβονται πίσω από θεόρατα βράχια πωρόλιθου. Η περιοχή αν και οικοδομείται με γοργούς ρυθμούς, κρατά ακόμη αλώβητη την ομορφιά της.

Συνεχίζοντας τη νότια πορεία σας, μπορείτε να πάτε ως τη θέση Άγιος Φωκάς (13 χλμ.) όπου υπάρχει η ξέρα με το μικρό ξωκλήσι. Η παραλία είναι πετρώδης, όμως το σημείο είναι φημισμένο για την άγρια ομορφιά του. Από εδώ ξεκινά το νέος δρόμος που καταλήγει μετά από 20 χιλιόμετρα στο λιμάνι της Νεάπολης (Βάτικα) που βρίσκεται προς την πλευρά του Λακωνικού κόλπου.

Προς λιμάνι Γέρακα

Μετά την απλωτή παραλία Πορί θα συνεχίσετε βόρεια. Σ’ ένα ξαφνικό γύρισμα το μικροσκοπικό λιμάνι του Γέρακα ξεπροβάλλει μέσα απ’ τα γερασμένα λιόδεντρα. Πρόκειται για ένα από τα πιο ανεπιτήδευτα ψαροχώρια του Μοριά κρυμμένο στο μυχό στενόμακρου κόλπου που θυμίζει έντονα Νορβηγικό φιόρδ.  Στη μια όχθη του κόλπου, κατά μήκος του μακρόστενου δρόμου που εκτελεί και χρέη προκυμαίας, συνωστίζονται αράδα οι παλιές κατοικίες των ψαράδων και οι φημισμένες ψαροταβέρνες.

Υπάρχουν ελάχιστα ενοικιαζόμενα δωμάτια ενώ οι βουτιές γίνονται από το μόλο κατευθείαν στα βαθιά γαλάζια νερά. Λίγο βορειότερα  (15 χλμ.) από το ασφαλές λιμάνι του Γέρακα, στην κορφή απόκρημνου βράχου δεσπόζει η σιλουέτα της μονής της Ευαγγελίστριας (19^ος αι) που είναι ορατή από κάθε σχεδόν σημείο του Μυρτώου  πελάγους, ενώ  από κάτω «πλέει» το χάος των γκρεμών.

Άγνωστα ακρογιάλια

Αν έχετε διάθεση για περιπλανήσεις και βουτιές σε παραλίες απάτητες, υπάρχουν μερικές επιλογές που θα σας ικανοποιήσουν.  Αν πάρετε το δρόμο για Κυπαρίσσι, στο ύψος του χωριού Ρηχιά θα δείτε ταμπέλα για Βλυχάδα, Μπαλογκέρι. Ο δρόμος ξεκινά ασφάλτινος (με μικρά τμήματα πατημένου χωματόδρομου). Στα 5,5 χλμ. διακλαδίζεται αριστερά, κατηφορίζει ως τη καλογραμμένη κι απάνεμη βοτσαλιά της Βλυχάδας και συνεχίζει δεξιά τραχύς και χωμάτινος έως ότου φθάσει σε αδιέξοδο. Στη συνέχεια απότομο μονοπάτι οδηγεί στο παραμυθένιο Μπαλογκέρι με τα τουρκουάζ νερά και την απόλυτη ησυχία. Φυσικά και οι δυο παραλίες είναι εντελώς ανοργάνωτες.

Δρόμο παίρνω δρόμο αφήνω

Η Μονεμβασιά απέχει από Σπάρτη 95 χιλιόμετρα κι από Αθήνα 310 χλμ. Η πιο γρήγορη διαδρομή που την προτιμούν οι περισσότεροι, ξεκινά από τη Λακωνική πρωτεύουσα και περνά από Σκάλα, Μολάους. Ν’ αναφέρουμε ότι μπορείτε να έρθετε επίσης από το Γεράκι -παρακάμπτοντας τη Σπάρτη-, διανύοντας τα ίδια χιλιόμετρα, αλλά με πολύ περισσότερες στροφές.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Συναρπαστικό οδοιπορικό στα κάστρα του Μοριά

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

 Copyright photo: Theo Athanasiadis & Germaine Alexakis / Views Of Greece

 Copyright text: Germaine Alexakis / Views Of Greece

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

HOTEL LAZARETO KASTRO MONEMVASIA TEL + 30 27320 61991

• byzantine
• castle
• Laconia
• malvasia
• Ανω Πόλη
• Γέρακας
• Μονεμβασία