«Καλικάντζαροι», «καρκάντζαλοι», «καρκάντζαροι», «λυκοκάντζαροι», «καλκατζόνια», «καλκάνια», «καλιτσάντεροι», «σκαλικαντζέρια», «σκαντζάρια», «τζόγιες», «βερβελούδες», «κωλοβελόνηδες»…Είναι πειραχτήρια και σκανδαλιάρηδες, ζωηροί και αεικίνητοι, ατίθασοι και ανυπάκουοι, ανατρεπτικοί και αντισυμβατικοί, φοβεροί, άσχημοι, αλλά και αστείοι, εκφραστικοί και επιβλητικοί, ότι αυθεντικό και γνήσιο έχει απομείνει από τις διονυσιακές ρίζες τούτου του αρχέγονου λαού…Perhaps you have heard of this unique Greek legend of the Kalikantzaroi – the evil Christmas elves…

copyright: ATHANASIADIS THEO/VIEWS OF GREECE www.viewsofgreece.com

…Μπορεί να μην φέρνουν αγιοβασιλιάτικα δώρα στις γιορτές, να μην ετοιμάζουν χριστουγεννιάτικα ρεβεγιόν, να μην είναι  glamorous και χλιδάτοι ή να μην επιδίδονται σε χριστουγεννιάτικες φιλανθρωπίες και δηθενιές, να μην μοιράζουν εφήμερα χαμόγελα αγάπης και αγκαλιές…Eίναι όμως αυτό που φαίνονται, πολλές φορές μπορεί αυτό να είναι τρομακτικό και ανατρεπτικό, ωστόσο είναι ότι πιο αγνό έχει απομείνει από τη  λαϊκή παράδοση του τόπου μας…

«Αρχηγός τους είναι ο Μαντρακούκος, που είναι κουτσός κι άγριος και ο πιο επικίνδυνος απ’ όλη την ομάδα. Ακολουθεί ο Μαγάρας, με την τεράστια κοιλιά του, ο οποίος μαγαρίζει όλα τα φαγητά και τα γλυκά. Επίσης έρχεται ο Κωλοβελόνης, που είναι αδύνατος και σουβλερός σα μακαρόνι και περνά από κλειδαρότρυπες και χαραμάδες. Άλλος είναι ο Κοψαχείλης με τεράστια κοφτερά δόντια να κρέμονται από το στόμα του, ο Περίδρομος όνομα και πράγμα, ο Γουρλός , ο Κοψομεσίτης, ο Κατσικοπόδαρος, ο Βατρακούκος και τόσοι άλλοι ακόμα….όλοι με ένα ηχηρό σκωπτικό όνομά που άλλοτε αντιπροσωπεύει την εμφάνιση και άλλοτε τη σκανταλιά τους…» Τα Χριστούγεννα εγκαταλείπουν το στέκι τους στα σκοτεινά έγκατα της γης, εκεί  όπου όλο τον χρόνο προσπαθούν με πριόνια να κόψουν το δέντρο της ζωής και ανεβαίνουν στο φεγγαρόφωτο για να παιδέψουν τους ανθρώπους, αφού άλλο κακό δεν είναι ικανοί να τους κάνουν. Συνήθη μέρη που κρύβονται είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα, όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη διάρκεια της νύκτας και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού. Τα Θεοφάνια, όταν τελειώσουν με τις ζαβολιές τους και τους ανθρώπους, επιστρέψουν στα μέρη τους. Εκεί βρίσκουν το δέντρο πάλι ακέραιο και τα αφελή ζιζάνια, πιάνουν πεισματικά, δουλειά, από την αρχή! Και πριονίζουν ξανά τον κορμό μέχρι να έρθουν ξανά Χριστούγεννα και άντε πάλι απ’ την αρχή…

copyright: ATHANASIADIS THEO/VIEWS OF GREECE www.viewsofgreece.com

Η παρουσία τους στην ελληνική λαϊκή παράδοση παραπέμπει στους διονυσιακούς σάτυρους, στις αρχαίες Κήρες(ψυχές νεκρών), στα μεσαιωνικά δαιμόνια, αλλά και σε δοξασίες άλλων λαών όπως είναι τα σκανδιναβικά τρολς. Σύμφωνα με μια θεωρία, οι καλικάντζαροι προήλθαν από τους κανθάρους ή καλικαντζάρους κατ’ ευφημισμό, δηλαδή τα  βλαπτικά κολεόπτερα των αγρών και των αμπελώνων. Κατά μία άλλη άποψη, επειδή οι δώδεκα μέρες του Δωδεκαημέρου προστέθηκαν για να εναρμονιστεί ο σεληνιακός με τον ηλιακό χρόνο, θεωρήθηκαν μέρες εμβόλιμες, μη κανονικές. Κατά το διάστημα αυτό επέρχεται μια αναστάτωση στην τροχιά του χρόνου. Σ’ αυτή την αλλαγή παρουσιάζονται όντα μυστηριώδη και ενοχλητικά . Τέτοια είναι οι καλικάντζαροι που αντιπροσωπεύουν τους Δαίμονες της βλάστησης. Η βλάστηση αρχίζει να οργιάζει αυτήν την εποχή και η αναστάτωση στη φύση κινητοποιεί την ανθρώπινη φαντασία να επινοήσει αυτούς τους βλαπτικούς δαίμονες (νεκρικούς δαίμονες-νεκρικές ψυχές) να εμφανιστούν πάνω στη γη. 

Οι Καλικάντζαροι φοβούνται τη φωτιά και η έντονη καπνιά και δυσοσμία τους διώχνει…Γι’ αυτό αυτές τις γιορτές κρατήστε το τζάκι αναμμένο, ρίξτε τα παλιά σας παπούτσια στη φωτιά και κρεμάστε ένα κόσκινο στην πόρτα, σε περίπτωση που τον τσακώσετε…Ποιος ξέρει ; Μπορεί το έθιμο να “πιάσει” και να διώξει κάθε “καλικάντζαρο” που τυραννά τη ζωή σας, ίσως και αυτήν την ταλαίπωρη τη χώρα μας…

copyright: ATHANASIADIS THEO/VIEWS OF GREECE www.viewsofgreece.com

Evil Christmas Elves in Greece?

An old legend revolves around the Kalikantzaroi, or Kollontai, who were like elves — though not so nice. Rather, they were evil, hairy creatures, which came out on the night before Christmas to make it a living hell. They would come into the homes through the chimney, put out the fire, scream, steal food, sour the milk, and even ride on people’s backs and kick them. While children in the West went to bed thinking of Santa and presents, children in Greece went to bed in fear of the kalikantzaroi.

kallikantzaroi

Photo: Germaine Alexakis www.viewsofgreece.gr

Ties to Dionysus 

It’s believed that the legend of the kalintzaroi dates all the way back to the ancient god Dionysus and his half man, half animal servants, the Satyrs. It was even believed that if a man was born on Christmas day, he was doomed to become a kalikantzaros at some point in his life.

Fire keeps the Kalikantzaroi away

Kalikantzaroi appear only during the 12-day (Dodecameric) period between Christmas and Epiphany. They are said to emerge from the center of the earth, and enter a home through the chimney.  Incidentally, isn’t that how Santa gets into our homes? Hmmm. However, the fireplace is typically kept burning all day to keep them out. You should try it yourself if you want to keep away every modern “Kalikantzaros” you meet in your life and gives you an every day headache!! It may works, who knows…

copyright text : Germaine Alexakis / Views Of Greece

“Views of Greece” : Discover the real Greece with the experts in travel photojournalism

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.