Αμπελάκια, στα καλντερίμια της Ιστορίας

Έχουν δει πολλά τα μάτια τους… στιγμές δόξας και πλούτου, αλλά και παρακμής, μια και βίωσαν με τραγικό τρόπο τις καταιγιστικές αλλαγές που έφερε η βιομηχανική επανάσταση στον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Ο λόγος φυσικά για τα Αμπελάκια, το ιστορικό χωριό της Θεσσαλίας που σήμερα θεωρείται όχι άδικα, ένας από τους πιο ιδιαίτερους προορισμούς της βόρειας Ελλάδας.

Αφήνοντας μερικά χιλιόμετρα πίσω σου την κίνηση της εθνικής οδού, δύσκολα μπορείς να φανταστείς ότι λίγο ψηλότερα θα συναντήσεις ένα σκηνικό που σαν μηχανή του χρόνου θα σε γυρίσει πίσω δύο αιώνες. Θ’ αντικρίσεις εικόνες και θ’ ακούσεις ιστορίες από αυτές που σιγά- σιγά ξεθωριάζουν και χάνονται στη δίνη του μοντέρνου κόσμου μας. Πρόκειται για τα ιστορικά Αμπελάκια που φωλιάζουν σε ράχη του κατάφυτου Κίσαβου, στη γειτονιά του θεϊκού Ολύμπου. Σήμερα αποτελούν ένα δημοφιλή προορισμό για όλους εκείνους που βλέπουν το ταξίδι σαν γνωστική εμπειρία.

Που βρίσκονται  τα Αμπελάκια

Στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Λάρισας στα όρια με τη Μακεδονία, ορθώνει τη συμπαγή κορμοστασιά του το καταπράσινο βουνό της Θεσσαλίας, ο Κίσαβος ή Όσσα-όπως αναγράφεται σε ορισμένους χάρτες-. Τα  Αμπελάκια  είναι σκαρφαλωμένα  στις βορειοανατολικές πλαγιές του σε υψόμετρο 450 μ. Η φιδίσια σιλουέτα του ποταμού Πηνειού που λίγο πριν  εγκλωβιστεί στη χαράδρα αργοσέρνεται στη θεσσαλική πεδιάδα, αλλά και η παρουσία της νεας εθνικής οδού συνθέτουν το σκηνικό.

Αμπελάκια, μια ιστορία σαν παραμύθι

Αν και υπήρξαν κοινότητα κτηνοτρόφων τα Αμπελάκια οφείλουν το όνομά τους στην πατροπαράδοτη ενασχόληση των κατοίκων με την οινοπαραγωγή. Ωστόσο την ανάπτυξη την έφερε η εξειδίκευση των τοπικών οικοτεχνιών στο γνέσιμο και το βάψιμο των βαμβακονημάτων με αλιζαρίνη, μια χρωστική ουσία που προέκυπτε από την κατάλληλη επεξεργασία της ρίζας του φυτού ριζάρι (Rubia tinctorum) και έδινε το κόκκινο χρώμα στα υφάσματα. Το 1797 λειτουργούσαν εδώ 24 βαφεία νημάτων όπου εργάζονταν 2.000 άνθρωποι! Τα Αμπελάκια από απομονωμένο χωριό μεταμορφώθηκε σε εμπορική πολίχνη. Τα τούρκικα φέσια των Οθωμανών ήταν τότε φτιαγμένα από το κόκκινο αμπελακιώτικο βαμβακόνημα. Ακόμα και οι αυστροουγγρικές στρατιωτικές στολές υφαίνονταν με αυτό.

Η “Κοινή Συντροφιά” των Αμπελακιωτών

Σύμφωνα με τον ιστορικό Κορδάτο, ήδη από το 1770 είχαν εμφανισθεί στα Αμπελάκια μικρές Συνεταιριστικές Συντροφιές, τα λεγόμενα “Συνάφια”. Το 1778 με τη συνένωση μικρότερων συνεταιριστικών ομάδων από 22 γειτονικά χωριά, συστάθηκε η πρώτη “Κοινή Συντροφιά” και το 1780 με πρωτοβουλία του Γεωργίου Σβάρτς (Μαύρος) ιδρύθηκε η «Κοινή Συντροφιά Αμπελακίων». Στην “Κοινή Συντροφιά” συμμετείχαν κεφαλαιούχοι, γεωκτήμονες, εξειδικευμένοι τεχνίτες, εργάτες και εργάτριες, συνολικά 6000 άνθρωποι! Ο ιστορικός συμβιβασμός ανάμεσα στους κεφαλαιούχους και τους εργαζομένους, σε μια εποχή μάλιστα όπου η επερχόμενη βιομηχανική επανάσταση κυοφορούσε αβάσταχτα δεινά για την εργατική τάξη, ήταν το επίτευγμα της «Κοινής Συντροφιάς των Αμπελακίων» και ήταν πρωτοποριακό. Το συνεργατικό αυτό εγχείρημα χαρακτηρίσθηκε από τον Γ. Κορδάτο «ως ειρηνική επανάσταση» που αργότερα έκανε το χωριό της Θεσσαλίας διάσημο –με τις γνωστές βέβαια εθνικές υπερβολές-, σε όλη την Ελλάδα.Μετά από 31 χρόνια οικονομικής επιτυχίας η πτώχευση της Τράπεζας της Βιέννης(1811) όπου τα μέλη του συνεταιρισμού είχαν καταθέσει όλες τις οικονομίες τους, οδήγησε στην κατάρρευση και στον οικονομικό μαρασμό της κοινότητας.

Περίπατοι στο χωριό 

Τ’ Αμπελάκια έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός. Αν και πολλά από τα παλιά σπίτια, μάρτυρες των καιρών της δόξας και της ευημερίας έχουν καταρρεύσει και εγκαταλειφθεί, η μαγνητική γοητεία που ασκεί η ατμόσφαιρα του χωριού στον επισκέπτη, είναι έντονη. Φτάνοντας στα πρώτα σπίτια, η προσοχή εστιάζεται στα όμορφα κτίρια που μοιάζουν γαντζωμένα στη πλαγιά. Πλατάνια, λεύκες, πεύκα, κυπαρίσσια, καστανιές αγκαλιάζουν τον τόπο. Αν και ο δρόμος φτάνει ως το κέντρο του χωριού, είναι καλύτερα ν’ αφήσετε το όχημά σας στο χώρο στάθμευσης.

Η κατοικία του Γεωργίου Σβάρτς που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, κτίσθηκε το 1798. Εδώ βρίσκονταν τα γραφεία, το θησαυροφυλάκιο και το λογιστήριο του συνεταιρισμού. Στο εσωτερικό του είναι εμφανή τα σημάδια της κεντροευρωπαϊκής επιρροής στη διακόσμηση (τηλ. 24950 93302). Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο με εκθέματα από την αγροτοποιμενική, αλλά και την αστική ζωή των κατοίκων (www.laografikomouseio-ambelakia.gr) και το Mουσείο χρόνων 1940-1949 που στεγάζεται σε ανακαινισμένο σπίτι του 19^ου αι (τηλ.24950 93455).

Κάστρο Ωριάς στα βράχια του Κίσσαβου

Διανύοντας 6 χλμ. χωματόδρομου από την πλατεία του χωριού, φθάνετε στο φράγκικο κάστρο (13^ος αι) που ελάχιστα διασώζεται. Ωστόσο η θέα από εδώ στην κοιλάδα των Τεμπών είναι πέραν κάθε περιγραφής.

Προφήτης Ηλίας 

Το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία βορειοδυτικά του οικισμού προσεγγίζεται οδηγώντας 4 χλμ. χωματόδρομου. Εκεί, σε ύψος 600 μέτρων, θα εποπτεύσετε την περιοχή τόσο προς τα στενά των Τεμπών, όσο και προς τις κορφές του Κάτω Ολύμπου.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Γνωρίστε τα Μεταξοχώρια του Κίσσαβου

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου; ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

Copyright photo & text: Germaine Alexakis/ Views Of Greece

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

9 mouses CHASIOTIS GUEST HOUSE mob: 6972977538

• 4χ4
• ampelakia
• kissavos
• thessaly
• village
• Αμπελάκια
• Σβάρτς