Άγνωστο Ζαγόρι,  τα χωριά που ακουμπούν στο Μιτσικέλι

Ελάτη, Δίκορφο, Μανασσή, Καλουτά, τα χωριά της πέτρας… 

Πίσω από τη «βιτρίνα» των γνωστών τουριστικών θερέτρων του Ζαγορίου, στις βόρειες υπώρειες του όρους Μιτσικέλι, ανακαλύπτουμε το άγνωστο πρόσωπο ενός τόπου που πασχίζει να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες του από μια «άλλη», γνήσια Ελλάδα, απόμακρη πια, μα όχι ξεχασμένη…

Copyright photo: Theo Athanasiadis / Views Of Greece

Copyright text: Germaine Alexakis/ Views Of Greece

Η ιστορική ανθρωπογεωγραφική ενότητα του Ζαγορίου έχει πια καταξιωθεί ως  ένας από τους σημαντικότερους χειμερινούς και όχι μόνο προορισμούς. Δυστυχώς στα τουριστικά έντυπα προβάλλεται ένα μικρό μόνο τμήμα αυτής της σημαντικής για την Ήπειρο περιοχής.

Έτσι το ενδιαφέρον των επισκεπτών επικεντρώνεται και συνήθως εξαντλείται σε 5-6 πολυδιαφημισμένα χωριά, όπου εντοπίζονται οι περισσότερες τουριστικές μονάδες. Ελάχιστα πιο μακριά από τα πολυτελή ξενοδοχεία, θ’ ανακαλύψουμε έναν τόπο που αναδύει ακόμα τα μεστά παλιοκαιρίτικα αρώματά του.

Δεν θα χρειαστεί να μπλέξετε σε ξεχασμένους χωματόδρομους, ούτε σε άλλου είδους περιπέτειες. Αρκεί να πάρετε την απόφαση και να ξεστρατίσετε από το κομβόι των οχημάτων τα οποία κάθε Σαββατοκύριακο κατακλύζουν τα διάσημα πια χωριά του Κεντρικού Ζαγοριού. Θα κατευθυνθείτε νότια, έτσι όπως θα σας υποδείξουν οι ταμπέλες για Ελάτη, Δίκορφο, Μανασσή, Καλουτά, χωριά που κουρνιάζουν στις βορειοανατολικές υπώρειες του βουνού Μιτσικέλι και είναι γνωστά στους ντόπιους ως Ριζοχώρια.

Πέρα από τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες διαδρομές που μπορείτε να πραγματοποιήσετε με το αυτοκίνητο, αξίζει να περιπλανηθείτε στα παλιά μονοπάτια για να προσεγγίσετε ξεχασμένα μοναστήρια και πανέμορφα γεφύρια.

Μιτσικέλι, ένα πανέμορφο βουνό

Σε τούτη τη διαδρομή το βουνό Μιτσικέλι θα μας παρουσιάσει την πιο ενδιαφέρουσα πλευρά του σε αντίθεση με την άχαρη, γυμνή και άδεντρη όψη του η οποία μας αποκαλύπτεται από την λεκάνη της Παμβώτιδας λίμνης και των Ιωαννίνων. Χαρούμενα κελαρυστά ρυάκια αναπηδούν εδώ παντού, μέσα από τις αμέτρητες χαραδρώσεις που διακόπτουν τη συνοχή του ελατόδασους. Μετά από τη σύντομη πορεία τους σμίγουν με την κοίτη του Ζαγορίτικου ποταμού, έναν από τους κύριους υδάτινους βραχίονες που σχηματίζουν χαμηλότερα τον ποταμό Άραχθο.

Ελάτη, με μεγάλη ιστορία

Πρώτα θα συναντήσετε το χωριό Ελάτη (παλαιότερα λεγόταν Μπούλτσι). Ο οικιστικός πυρήνας δημιουργήθηκε πριν από 600 περίπου χρόνια από οικογένειες κτηνοτρόφων και υλοτόμων που έρχονταν εδώ τα καλοκαίρια. Επί Αλί Πασά το Μπούλτσι γνώρισε μέρες ακμής και ευημερίας και ήταν ένα από τα μεγάλα χωριά του Ζαγοριού.  Η σημερινή Ελάτη διαθέτει αξιόλογη υποδομή και θεωρείται μαζί με τους Ασπραγγέλους το τουριστικό “θέρετρο” του όρους Μιτσικέλι.

Δίκορφο, εξώστης με θέα στην Γκαμήλα 

Επτά χιλιόμετρα μετά την Ελάτη εμφανίζεται σε ύψος 1000 μέτρων το χωριό Δίκορφο ή Δικόρυφο. Η διαδρομή θα σας γοητεύει με την υπέροχη φύση της, αλλά και με την πανώρια θέα προς την μακρόστενη κορμοστασιά της Τύμφης που φράζει προς βορά τον ορίζοντα. Το Δίκορφο που παλαιοτέρα ονομαζόταν Τζοντίλα,  στα χρόνια της ακμής του είχε πάνω από 800 κατοίκους οι οποίοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, το εμπόριο και την αμπελουργία.

Η αρχοντιά της πέτρας

Στη γειτονιά του Δίκορφου που αναπτύσσεται από το κάτω μέρος του δρόμου, ξεχωρίζουν τα πιο καλοδιατηρημένα πετρόκτιστα σπίτια Ηπειρώτικης  αρχιτεκτονικής, κτισμένα από Κονιτσιώτες μαστόρους και ζωγραφισμένα στο εσωτερικό από Χιοναδίτες λαϊκούς ζωγράφους. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Μηνά (1778) με το ιδιόμορφο  εξαγωνικό καμπαναριό, ενώ ιδιαιτέρα επιβλητικό είναι το παλιό κτίσμα όπου στεγαζόταν το Αρρεναγωγείο και το Παρθεναγωγείο.

Μανασσή, περασμένα μεγαλεία

Τρία χιλιόμετρα μετά το Δίκορφο θα προσεγγίσετε το χωριό Μανασσή (ή Μανασσής όπως το αναφέρουν ορισμένοι χάρτες) που βρίσκεται σε ύψος 950 μέτρων. Θεωρείται από τους παλαιότερους οικισμούς του Μιτσικελίου καθώς ήδη από το 1431 αναφέρεται στη συνθήκη του Βοϊνίκου. Μέχρι πριν τον πόλεμο το χωριό ήταν γνωστό για τους πλούσιους αμπελώνες και το ποιοτικό κρασί του. Πλάι στο δρόμο, αντίκρυ από την τρικάνουλη κρήνη ξεχωρίζει η όμορφη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1780).

Καλουτά, πατρίδα ξακουστών κυρατζήδων

Επόμενη στάση στα 2 χιλιόμετρα, στο χωριό Καλουτά με τα καλαίσθητα σπίτια του να απλώνονται σε ύψος 850 μέτρων και την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (1854) με το λεπτοδουλεμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Για αιώνες οι κάτοικοι του χωριού ήταν φημισμένοι κυρατζήδες (αγωγιάτες). Αυτό το χωριό υπήρξε τόπος καταγωγής του θρυλικού Ρόβα που με το πολυάριθμο καραβάνι του (200 άλογα και μουλάρια) μετέφερε εμπορεύματα, εμβάσματα, επιστολές και… ανθρώπους από τα Ζαγοροχώρια προς τη Βλαχιά και τις Παραδουνάβιες περιοχές, όπου τότε ζούσαν πολλοί εύποροι ξενιτεμένοι ηπειρώτες.

Μονή Βισικού, από την εποχή των Βυζαντινών αρχόντων

 Σε ομαλή, κατάφυτη  πλαγιά, αντίκρυ στο χωριό, συναντάμε τη βυζαντινή Μονή Βισικού  που ιδρύθηκε το 1114. Προκειται για ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του Ζαγοριού αλλα και της Ηπείρου. Βρίσκεται πραγματικά κρυμμένη στη «μέση του πουθενά» και απέχει 3 χλμ. από το χωριό Καλουτά στο οποίο υπάγεται. Η μονή που έχει ανακαινισθεί και είναι γνωστή για τις θαυμάσιες αγιογραφίες της.

Περπατώντας ως το τρίτοξο γεφύρι της Καλουτάς

Σε απόσταση μόλις 3 χλμ. ανατολικά από την Καλουτά, στη θέση Μύλος Στέφου Γούλα (κοντά στο δρόμο που οδηγεί  στη μονή Βισικού), συναντάμε το τρίτοξο γεφύρι κτισμένο στις αρχές του 19^ου αιώνα, που δρασκελίζει με τα πέτρινα τόξα του το ρέμα της Κασίμενας (παραπόταμος του Ζαγορίτικου ποταμού). Ένα θαυμάσιο, αλλά όχι καθαρό μονοπάτι που ξεκινά από το χωριό, οδηγεί στο γεφύρι και από εκεί ανηφορίζει για τη μονή Βισικού (περίπου 2 ώρες). Από το μοναστήρι μπορείτε πάντα πεζοπορώντας, να συνεχίσετε προς Μανασσή (2 ώρες περίπου σε πατημένο μονοπάτι).

Έρημος ο  κεντρικός δρόμος  που διασχίζει τις  πέτρινες γειτονιές © Theo Athanasiadis/Views of Greece

Μαρτυρικά Χωριά

Σε αυτόν τον πανέμορφο και ειρηνικό τόπο η ναζιστική θηριωδία άφησε το στίγμα της. Τον Οκτώβριο 1943 τα χωριά Μανασσής, Ελάτη, Καλουτάς, Καβαλλάρι πυρπολήθηκαν από το τμήμα της ορεινής μεραρχίας Εντελβάϊς. Μαζί με δεκάδες ακόμη χωριά και πόλεις από όλη την  Ελλάδα, συμπεριλαμβάνονται στον μακροσκελή κατάλογο της ανείπωτης καταστροφής που άφησαν πίσω τους οι Γερμανοί κατακτητές μαζί με τους ντόπιους και ξένους συνεργάτες τους.

Συνεχίζοντας προς Κεντρικό Ζαγόρι ή προς Εγνατία Οδό

Δυόμιση χιλιόμετρα μετά το χωριό Καλουτά ο δρόμος διχάζεται. Το δεξί παρακλάδι φεύγει βόρεια προς τα χωριά Διπόταμο, Φραγκάδες και καταλήγει στο γνωστό ζαγοροχώρι Κήποι (16 χλμ. όλα σε ασφαλτοστρωμένο οδόστρωμα).  Στην πορεία σας λίγο πριν φτάσετε στο χωριό Φραγκάδες θα δείτε το μονοπάτι που οδηγεί στο απόμερο γεφύρι του Πετσιώνη. Ο κεντρικός δρόμος από Καλουτά συνεχίζει σε πορεία παράλληλη με την κοίτη του Ζαγορίτικου ποταμού στο ίδιο περίπου μοτίβο με κατεύθυνση ανατολική, περνά από τα χωριά Ανθρακίτης, Καβαλλάρι, Καρυές, Μηλιωτάδες και πέφτει στην νεότευκτη Εγνατία Οδό κοντά στη γέφυρα της Μπαλντούμας.

Πολύτιμο οικοσύστημα

Με την ψηλότερη κορφή να φθάνει στα 1.810 μέτρα, το Μιτσικέλι κάνει επιβλητική την παρουσία του στο γεωφυσικό πεδίο της Ηπείρου. Πίσω του απλώνονται τα Ζαγοροχώρια, όπως εξάλλου δηλώνει και η σλάβικη ρίζα της ονομασίας «Ζα-γκόρι», δηλαδή “τόπος πίσω από το βουνό”.  Από το Μιτσικέλι πηγάζουν πολλές πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη των Ιωαννίνων, αλλά και τους παραποτάμους του Άραχθου. Μέρος του βουνού υπάγεται στο νεοσύστατο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου (Κέντρο πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, Ασπράγγελοι 26530 22241, www.pindosnationalpark.gr  )

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Άγνωστο Ανατολικό Ζαγόρι, όλα τα μυστικά

Γιατί να καταστρέψεις τις διακοπές σου;   ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΦΟΡΑ

“Views Of Greece” travel photojournalism – Discover the real Greece with the experts

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των επιμέρους κειμένων ή και των φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του δημιουργού, σύμφωνα με τον νόμο Ν.2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το ν. 100/1975).  Η Πνευματική ιδιοκτησία ανήκει στον δημιουργό και αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.

 

• άγνωστα χωριά
• Δίκορφο
• Ελάτη
• Κεντρικό Ζαγόρι
• Μιτσικέλι